Vanuatu

Vanuatu

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Vanuatu
Ripablik Blong Vanuatu (Bislamaca)
République de Vanuatu (Frans.)
Republic of Vanuatu (İng.)
Vanuatu Cumhuriyeti
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Slogan
Long God yumi stanap
Vanuatu haritadaki konumu
Başkent
ve en büyük şehir
 Port Vila
Resmî diller Bislamaca, İngilizce, Fransızca
Hükûmet Cumhuriyet
• Başkan
Tallis Obed Moses
• Başbakan
Bob Loughman
Tarihçe  
• Fransa ve Britanya'dan
30 Temmuz, 1980
• 
30 Temmuz, 1980
Yüzölçümü
• Toplam
 12.189 km2 (4.706 sq mi) (162)
• Su (%)
 0
Nüfus
• 2020 tahminî
 307.815[1] (181.)
• 2016 sayımı
 272.459[2]
• Yoğunluk
 19,7/km2 (51,0/sq mi) (188.)
GSYİH (SAGP) 2020 tahminî
• Toplam
 795 milyon $ (181.)
• Kişi başına
 2.649 $ (160.)
GSYİH (nominal) 2020 tahminî
• Toplam
 864 milyon $ (183.)
• Kişi başına
 2.879 $ (127.)
Gini (2010) 37.6
orta
İGE (2019) Sabit 0.609
orta · 140.
Para birimi Vanuatu vatu (VUV)
Zaman dilimi UTC+11
Telefon kodu 678
İnternet alan adı .vu
Provinces of Vanuatu

Vanuatu ya da resmî adıyla Vanuatu Cumhuriyeti, Güney Büyük Okyanus'ta yer alan bir ada ülkesidir. Volkanik kökene sahip olan takımada, Avustralya'nın 1750 km doğusunda, Yeni Kaledonya'nın 500 km güneydoğusunda, Fiji'nin batısında, Solomon Adaları'nın güneydoğusunda, Yeni Gine adası yakınlarında bulunur.

Vanuatu'nun ilk sakinleri Melanezyalılar idi, Avrupalılar adaları 1606'da Fernandes de Queirós liderliğindeki İspanyol kaşiflerin Espiritu Santo'ya varmasıyla keşfetti. 1880'lerde Fransa ve Birleşik Krallık adalarda hak iddia etti ve 1906'da takımadayı bir Britanya-Fransız Kondominyumu ile, Yeni Hebridler adı altında yönetmek üzere bir antlaşma imzaladılar. 1970'lerde bir bağımsızlık hareketi oldu ve 1980 yılında Vanuatu Cumhuriyeti bağımsızlığına kavuştu.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Vanuatu tarihi

Vanuatu'nun tarihöncesi dönemi belirsizdir, arkeolojik kanıtlar adaya 4000 yıl kadar önce Avustronezya dillerini konuşan insanların geldiğini gösterir. MÖ 1300-1100 yıllarına tarihlenen çömlek kırıkları bulunmuştur.[3]

Vanuatu takımadası Avrupalılar tarafından 1606 yılında Portekizli kâşif Pedro Fernandes de Queirós'un İspanyol İmparatorluğu adına gelip Espiritu Santo adasını keşfetmesi ile bulunmuştur. Terra Australis veya Avustralya'ya vardıklarını düşünen kaşifler, ulaştıkları yeri La Austrialia del Espiritu Santo (Kutsal Ruhun Güney Toprakları) olarak adlandırdı. 1768'de Louis Antoine de Bougainville adaları yeniden keşfedene kadar Avrupalılar geri dönmediler. 1774'te, Kaptan James Cook, adaları Yeni Hebridler olarak adlandırdı, bu ad bağımsızlığa kadar kullanılmaya devam etti.[3]

1825 yılında tüccar Peter Dillon, Erromango adasında sandal ağacı varlığını keşfetti. Bu, adalara 1830 yılında göçmenler ile Polinezyalı işçiler arasında gerçekleşen bir çatışma ile biten bir göçmen akınını başlattı. 1860'larda, Avustralya, Fiji, Yeni İspanya ve Samana Adları'ndaki sömürgeciler, işçi talebi yüzünden "blackbirding" adını verdikleri bir işçi ticaretini başlattı. Bu ticaretin zirve noktasında, pek çok adanın erkek nüfusunun yarısından fazlası adalar dışında çalışmaktaydı. Parçalar halinde olan kanıtlar, adaların günümüzdeki nüfusun keşif öncesi nüfuslarından büyük oranda daha az olduğunu göstermektedir.[3]

19. yüzyılda Katolik ve Protestan misyonerler adalara geldi. Pamuk üretimi yapmak için arazi arayan yerleşimciler de geldi. Uluslararası pamuk fiyatları çökünce, çiftçiler kahve, kakao, muz ve en başarılısı olan Hindistan cevizine yöneldiler. İlk başlarda, Avustralya'dan gelen Britanyalılar adalarda çoğunluğu oluşturmaktaydı, 1882 yılında Yeni Hebridler Kaledonya Şirketi'nin kurulmasından sonra ise, Fransızlar adaya gelmeye başladı ve yüzyıl sona erdiğinde adalarda Britanyalıların iki katı Fransız nüfus oluştu.[3]

Adadaki Fransız ve Britanya çıkarlarının birbirine karışması, adaların iki ülkeden birinin topraklarına katılması isteğini doğurdu; fakat 1906'da Fransa ve Birleşik Krallık adaları birlikte yönetmek üzere anlaştılar. Fransız-Britanya Kondominyumu olarak adlandırılan bu eşsiz yönetim, sadece mahkemelerle birbirine bağlanan iki farklı yönetimden oluşuyordu. Melanezyalıların iki güçten herhangi birinin vatandaşlığına girmesi ise yasaklanmıştı.[3]

Coğrafî Yapısı ve İklimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Avustralya'nın 1750 km doğusunda Yeni Kaledonya'nın 500 km kuzeydoğusunda Fiji'nin batısında ve Solomon Adalarının güneyinde Pasifik Okyanusu'nda (Büyük Okyanus) yer alan adalar grubudur.

Yüz ölçümü 12.200 km2 olup, toplam sahil şeridi 2.528 km dir. Tropikal iklime sahiptir. Adaların genelinde dağlar ve volkanik özellikli ovalar yer alır. Ülkenin en yüksek noktası Tabwemasana 1.877 m dir.

Ülke yeraltı kaynakları bakımından fakirdir. Manganez çıkartılır ve işlenerek ihraç edilir.

Halk ve Sosyal Hayat[değiştir | kaynağı değiştir]

Vanuatu'nun nüfusu 208,869 (Temmuz 2006 verileri) kişidir. Ülkenin en büyük şehri başkent Port Vila'dır. Nüfusun büyük çoğunluğunu Ni-Vanuatu (%98.5) halkı oluşturmaktadır. Kalan %1.5 oranını ise Yeni Zellandalı ve Avustralyalılar oluşturur. Ülkenin %36,7si Presbyterian, %15i Anglikan, %15i Roma Katolikleri, %7,6sı yerel dinlere, %19,5i ise diğer dinlere inanıyorlar. Ülkede, İngilizce ve Fransızca resmi dil olup halkın çoğunluğu yerel dilleri konuşur. Ülkedeki okur-yazar oranı (15 yaş ve üzeri için) nüfusun %74'tür.

Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülkenin resmi adı Vanuatu Cumhuriyeti, eski adı Yeni Hebridler'dir. Cumhuriyet ile yönetilmektedir. 30 Temmuz 1980 yılında ülke ortak yönetim olan Fransa ve Birleşik Krallık'tan koparak bağımsızlığını ilan etmiş ve aynı tarihte meclis anayasasını kabul etmiştir. Başkan ve 40 üyeli meclis, 5 yılda bir halk tarafından seçilir.

Başkent Port Vila'dır. Toplam 6 bölgede idari edilir. Malampa, Penama, Sanma, Shefa, Tafea, Torba'dır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Vanuatu Population (2020) - Worldometer". www.worldometers.info. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020. 
  2. ^ "2016 Post-TC Pam Mini-Census Report". vnso.gov.vu. Government of Vanuatu. 21 Temmuz 2017. Erişim tarihi: 29 Aralık 2017. [ölü/kırık bağlantı]
  3. ^ a b c d e "Background Note: Vanuatu" 11 Ağustos 2011 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi. U.S. Department of State (April 2008). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Benzer Makaleler