Türkiye'nin illeri

Türkiye'nin başkenti Ankara.

Anadolu yarımadası ile Trakya toprakları üzerine kurulan Türkiye'nin, seksen bir ili vardır. İller, Türkiye'nin en büyük idari bölümleridir. Bu seksen bir il, dokuz yüz yetmiş üç ilçeye^[1] bölünmüştür. Bu ilçeler, en küçük idari birim olan mahalle ve köyleri içinde barındırır. İllerde yönetme ve yürütme görevi, içişleri bakanı tarafından önerilen ve bakanlar kurulunun onayından sonra cumhurbaşkanı tarafından atanan valiler tarafından yerine getirilir.

Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılışı ve 29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin resmen kuruluşundan sonra idari sistemde değişikliklere gidildi. 1924 yılında Ardahan, Artvin ve Kars il yapılarak yetmiş bir olan il sayısı yetmiş dörde yükseltildi.^[2] İki yıl sonra Ardahan, Beyoğlu, Çatalca, Dersim, Ergani, Gelibolu, Genç, Kozan, Oltu, Muş, Siverek ve Üsküdar illeri ilçeye dönüştürüldü.^[2][3] 1927'de ise Doğubayazıt ilçeye dönüştürüldü ve Ağrı'ya bağlandı.^[4] 1929'da Muş tekrar il oldu, Bitlis ilçe hâline getirildi.^[2] Dört yıl sonra Aksaray, Cebelibereket, Hakkâri ve Şebinkarahisar'ın ilçe olması, Mersin ile Silifke'nin birleştirilip İçel^[B] adında yeni bir ilin oluşturulmasıyla ve Artvin ile Rize'nin birleştirilip Çoruh adında yeni bir ilin oluşturulmasıyla sayı elli altıya düştü.^[2] 1936'da Rize, Tunceli ve Hakkâri tekrar il oldu, yine aynı yıl Dersim'in adı Tunceli olarak değiştirildi; 1939'da Hatay Devleti, Türkiye'ye bağlanarak Hatay ili adını aldı.^[2][5] 1953'te, Uşak'ın il, Kırşehir'in ilçe olması kararlaştırıldı, 1954'te Adıyaman, Nevşehir ve Sakarya il statüsü kazandı.^[2] 1956'da Artvin il statüsünü geri kazandı, 1957'de Kırşehir'in il statüsü geri verildi.^[2] Bu yıldan sonra otuz iki yıl boyunca il sayısında herhangi bir değişiklik olmadı.^[2] 1989'da Aksaray, Bayburt, Karaman ve Kırıkkale; 1990'da Batman ve Şırnak; 1991'de Bartın; 1992'de Ardahan ve Iğdır; 1995'te Yalova, Karabük ve Kilis; 1996'da Osmaniye il oldu.^[2] Böylece il sayısı seksene tamamlandı.^[2] Devletin il sayısı, Aralık 1999'da Düzce'nin il olması ile günümüzdeki hâlini aldı.^[6]

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Türkiye'nin nüfusu 2019 yılı itibarıyla 83.154.997 kişiye ulaştı.^[7] Bu rakamın 77.151.280'ini il ve ilçe merkezlerinde yaşayanlar oluşturdu.^[7] Ülkedeki en fazla nüfusu barındıran il İstanbul, en az nüfusu barındıran il Tunceli'dir.^[7] Ayrıca en büyük yüzölçümüne sahip il Konya, en küçük yüzölçümüne sahip il Yalova'dır.^[8] Bunların dışında büyükşehir olmayan tüm illerin merkez ilçelerinin adı, il ile aynı adı taşır.

İller[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankara

Kırklareli

Edirne

Tekirdağ

Çanakkale

Balıkesir

Bursa

Yalova

İstanbul

Kocaeli

Sakarya

Düzce

Zonguldak

Bolu

Bilecik

Eskişehir

Kütahya

Manisa

İzmir

Aydın

Muğla

Denizli

Burdur

Uşak

Afyonkarahisar

Isparta

Antalya

Konya

Mersin

Karaman

Aksaray

Kırşehir

Kırıkkale

Çankırı

Karabük

Bartın

Kastamonu

Sinop

Çorum

Yozgat

Nevşehir

Niğde

Adana

Hatay

Osmaniye

Kahramanmaraş

Kayseri

Sivas

Tokat

Amasya

Samsun

Ordu

Giresun

Erzincan

Malatya

Gaziantep

Kilis

Şanlıurfa

Adıyaman

Gümüşhane

Trabzon

Rize

Bayburt

Erzurum

Artvin

Ardahan

Kars

Ağrı

Iğdır

Tunceli

Elazığ

Diyarbakır

Mardin

Batman

Siirt

Şırnak

Bitlis

Bingöl

Muş

Van

Hakkâri

Türkiye'nin illeri listesi Ad Alan (km²)[8] Nüfus (2019)[7] NY kişi/km² Plaka kodu Telefon kodu Vali Adana 13.844 2.237.940 161,65 01 322 Süleyman Elban Adıyaman 7.337 626.465 85,38 02 416 Aykut Pekmez Afyonkarahisar 14.016 729.483 52,04 03 272 Gökmen Çiçek Ağrı 11.099 536.199 48,31 04 472 Osman Varol Aksaray 7.659 416.367 54,36 68 382 Hamza Aydoğdu Amasya 5.628 337.800 60,02 05 358 Mustafa Masatlı Ankara 25.632 5.639.076 220 06 312 Vasip Şahin Antalya 20.177 2.511.700 124,48 07 242 Ersin Yazıcı Ardahan 4.934 97.319 19,72 75 478 Hüseyin Öner Artvin 7.393 170.875 23,11 08 466 Yılmaz Doruk Aydın 8.116 1.110.972 136,88 09 256 Hüseyin Aksoy Balıkesir 14.583 1.228.620 84,25 10 266 Hasan Şıldak Bartın 2.330 198.249 85,08 74 378 Sinan Güner Batman 4.477 608.659 135,95 72 488 Hulusi Şahin Bayburt 3.746 84.843 22,64 69 458 Cüneyt Epcim Bilecik 4.179 219.427 52,50 11 228 Bilal Şentürk Bingöl 8.004 279.812 34,95 12 426 Kadir Ekinci Bitlis 8.294 348.115 41,97 13 434 Oktay Çağatay Bolu 8.313 316.126 38,02 14 374 Ahmet Ümit Burdur 7.175 270.796 37,74 15 248 Ali Arslantaş Bursa 10.813 3.056.120 282,63 16 224 Yakup Canbolat Çanakkale 9.817 542.157 55,22 17 286 İlhami Aktaş Çankırı 7.542 195.789 25,95 18 376 Abdullah Ayaz Çorum 12.428 530.864 42,71 19 364 Mustafa Çiftçi Denizli 12.134 1.037.208 85,47 20 258 Ali Fuat Atik Diyarbakır 15.168 1.756.353 115,79 21 412 Münir Karaloğlu Düzce 2.492 392.166 157,36 81 380 Cevdet Atay Edirne 6.145 413.903 67,35 22 284 Ekrem Canalp Elâzığ 9.383 591.098 62,99 23 424 Erkaya Yırık Erzincan 11.815 234.747 19,86 24 446 Mehmet Makas Erzurum 25.006 762.062 30,47 25 442 Okay Memiş Eskişehir 13.960 887.475 63,57 26 222 Erol Ayyıldız Gaziantep 6.803 2.069.364 304,18 27 342 Davut Gül Giresun 7.025 448.400 63,82 28 454 Enver Ünlü Gümüşhane 6.668 164.521 24,67 29 456 Kamuran Taşbilek Hakkâri 7.095 280.991 39,60 30 438 İdris Akbıyık Hatay 5.524 1.628.894 294,87 31 326 Rahmi Doğan Iğdır 3.664 199.442 54,43 76 476 Hüseyin Engin Sarıibrahim Isparta 8.946 444.914 49,73 32 246 Ömer Seymenoğlu İstanbul 5.461 15.519.267 2.841,83 34 212, 216[C] Ali Yerlikaya İzmir 11.891 4.367.251 367,27 35 232 Yavuz Selim Köşger Kahramanmaraş 14.520 1.154.102 79,48 46 344 Ömer Faruk Coşkun Karabük 4.142 248.458 59,98 78 370 Fuat Gürel Karaman 8.678 253.279 29,18 70 338 Mehmet Alpaslan Işık Kars 10.193 285.410 28 36 474 Türker Öksüz Kastamonu 13.064 379.405 29,04 37 366 Avni Çakır Kayseri 16.970 1.407.409 82,93 38 352 Şehmus Günaydın Kırıkkale 4.791 283.017 59,07 71 318 Yunus Sezer Kırklareli 6.459 361.836 56,02 39 288 Osman Bilgin Kırşehir 6.584 242.938 36,89 40 386 İbrahim Akın Kilis 1.412 142.490 100,91 79 348 Recep Soytürk Kocaeli 3.397 1.953.035 574,92 41 262 Seddar Yavuz Konya 40.838 2.232.374 54,66 42 332 Vahdettin Özkan Kütahya 11.634 579.257 49,79 43 274 Ali Çelik Malatya 12.259 800.165 65,27 44 422 Aydın Baruş Manisa 13.339 1.440.611 107,99 45 236 Yaşar Karadeniz Mardin 8.780 838.778 95,53 47 482 Mahmut Demirtaş Mersin 16.010 1.840.425 114,95 33 324 Ali İhsan Su Muğla 12.654 983.142 77,69 48 252 Orhan Tavlı Muş 8.650 408.809 47,26 49 436 İlker Gündüzöz Nevşehir 5.485 303.010 55,24 50 384 İnci Sezer Becel Niğde 7.234 362.861 48,59 51 388 Yılmaz Şimşek Ordu 5.861 754.198 128,68 52 452 Tuncay Sonel Osmaniye 3.320 538.759 162,27 80 328 Erdinç Yılmaz Rize 3.835 343.212 89,49 53 464 Kemal Çeber Sakarya 4.824 1.029.650 213,44 54 264 Çetin Oktay Kaldırım Samsun 9.725 1.348.542 138,66 55 362 Zülkif Dağlı Siirt 5.717 330.280 57,77 56 484 Osman Hacıbektaşoğlu Sinop 5.717 218.243 38,17 57 368 Erol Karaömeroğlu Sivas 28.164 638.956 22,68 58 346 Salih Ayhan Şanlıurfa 19.242 2.073.614 107,76 63 414 Abdullah Erin Şırnak 7.078 529.615 74,82 73 486 Ali Hamza Pehlivan Tekirdağ 6.190 1.055.412 170,50 59 282 Aziz Yıldırım Tokat 10.042 612.747 61,01 60 356 Ozan Balcı Trabzon 4.628 808.974 174,79 61 462 İsmail Ustaoğlu Tunceli 7.582 84.660 11,16 62 428 Mehmet Ali Özkan Uşak 5.555 370.509 66,69 64 276 Funda Kocabıyık Van 20.921 1.136.757 54,33 65 432 Mehmet Emin Bilmez Yalova 798 270.976 339,56 77 226 Muammer Erol Yozgat 13.690 421.200 30,76 66 354 Ziya Polat Zonguldak 3.342 596.053 178,35 67 372 Mustafa Tutulmaz

İstanbul'daki 15 Temmuz Şehitler Köprüsü, Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlamaktadır. Trabzon'un Çaykara ilçesindeki Uzungöl. Mimar Sinan tarafından yapılan Edirne'deki Selimiye Camii. Nevşehir sınırları içinde kalan Kapadokya'daki peri bacaları. Muğla'daki Ölüdeniz. Türkiye'nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı. Ege Bölgesi'nin en kalabalık ili İzmir. Karadeniz Bölgesi'nin en kalabalık ili olan Samsun'daki Onur Anıtı. Denizli'deki Pamukkale travertenleri. Türkiye'nin en büyük gölü Van Gölü'nde yer alan Akdamar Adası.

Türkiye il merkez rakımları[değiştir | kaynağı değiştir]

Rakım (Google Earth) valilik binalarının bulunduğu yerdir.

Eski iller[değiştir | kaynağı değiştir]

1927 yılındaki illeri gösteren bir harita

• Doğubayazıt ili, Ağrı iline bağlandı.
• Çatalca ili, İstanbul iline bağlandı.
• Gelibolu ili, Çanakkale iline bağlandı.
• Genç ili, Bingöl iline bağlandı.
• Kozan ili, Adana iline bağlandı.
• Şebinkarahisar ili, Giresun iline bağlandı.
• Siverek ili, Şanlıurfa iline bağlandı.
• Silifke ili, Mersin iline bağlandı.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Türkiye'de büyükşehir belediyeleri
• Türkiye'nin ilçeleri
• ISO 3166-2:TR

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• A ^ İllerin alanlarına, sınırları dahilindeki akarsu ve göller dahildir.^[8]
• B ^ İçel'in adı, 2002 yılında resmen Mersin olarak değiştirildi.^[9]
• C ^ İstanbul'da 212, Avrupa Yakası'nın; 216, Anadolu Yakası'nın telefon kodudur.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]