Türkiye'nin illeri

Türkiye'nin illeri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Türkiye'nin başkenti Ankara.

Anadolu yarımadası ile Trakya toprakları üzerine kurulan Türkiye'nin, seksen bir ili vardır. İller, Türkiye'nin en büyük idari bölümleridir. Bu seksen bir il, dokuz yüz yetmiş üç ilçeye[1] bölünmüştür. Bu ilçeler, en küçük idari birim olan mahalle ve köyleri içinde barındırır. İllerde yönetme ve yürütme görevi, içişleri bakanı tarafından önerilen ve bakanlar kurulunun onayından sonra cumhurbaşkanı tarafından atanan valiler tarafından yerine getirilir.

Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılışı ve 29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin resmen kuruluşundan sonra idari sistemde değişikliklere gidildi. 1924 yılında Ardahan, Artvin ve Kars il yapılarak yetmiş bir olan il sayısı yetmiş dörde yükseltildi.[2] İki yıl sonra Ardahan, Beyoğlu, Çatalca, Dersim, Ergani, Gelibolu, Genç, Kozan, Oltu, Muş, Siverek ve Üsküdar illeri ilçeye dönüştürüldü.[2][3] 1927'de ise Doğubayazıt ilçeye dönüştürüldü ve Ağrı'ya bağlandı.[4] 1929'da Muş tekrar il oldu, Bitlis ilçe hâline getirildi.[2] Dört yıl sonra Aksaray, Cebelibereket, Hakkâri ve Şebinkarahisar'ın ilçe olması, Mersin ile Silifke'nin birleştirilip İçel[B] adında yeni bir ilin oluşturulmasıyla ve Artvin ile Rize'nin birleştirilip Çoruh adında yeni bir ilin oluşturulmasıyla sayı elli altıya düştü.[2] 1936'da Rize, Tunceli ve Hakkâri tekrar il oldu, yine aynı yıl Dersim'in adı Tunceli olarak değiştirildi; 1939'da Hatay Devleti, Türkiye'ye bağlanarak Hatay ili adını aldı.[2][5] 1953'te, Uşak'ın il, Kırşehir'in ilçe olması kararlaştırıldı, 1954'te Adıyaman, Nevşehir ve Sakarya il statüsü kazandı.[2] 1956'da Artvin il statüsünü geri kazandı, 1957'de Kırşehir'in il statüsü geri verildi.[2] Bu yıldan sonra otuz iki yıl boyunca il sayısında herhangi bir değişiklik olmadı.[2] 1989'da Aksaray, Bayburt, Karaman ve Kırıkkale; 1990'da Batman ve Şırnak; 1991'de Bartın; 1992'de Ardahan ve Iğdır; 1995'te Yalova, Karabük ve Kilis; 1996'da Osmaniye il oldu.[2] Böylece il sayısı seksene tamamlandı.[2] Devletin il sayısı, Aralık 1999'da Düzce'nin il olması ile günümüzdeki hâlini aldı.[6]

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Türkiye'nin nüfusu 2019 yılı itibarıyla 83.154.997 kişiye ulaştı.[7] Bu rakamın 77.151.280'ini il ve ilçe merkezlerinde yaşayanlar oluşturdu.[7] Ülkedeki en fazla nüfusu barındıran il İstanbul, en az nüfusu barındıran il Tunceli'dir.[7] Ayrıca en büyük yüzölçümüne sahip il Konya, en küçük yüzölçümüne sahip il Yalova'dır.[8] Bunların dışında büyükşehir olmayan tüm illerin merkez ilçelerinin adı, il ile aynı adı taşır.

İller[değiştir | kaynağı değiştir]

Renkler
  Başkent ve büyükşehir
  Büyükşehir
Türkiye'nin illeri listesi
Ad Alan (km²)[8] Nüfus (2019)[7] NY kişi/km² Plaka kodu Telefon kodu Vali
Adana 13.844 2.237.940 161,65 01 322 Süleyman Elban
Adıyaman 7.337 626.465 85,38 02 416 Aykut Pekmez
Afyonkarahisar 14.016 729.483 52,04 03 272 Gökmen Çiçek
Ağrı 11.099 536.199 48,31 04 472 Osman Varol
Aksaray 7.659 416.367 54,36 68 382 Hamza Aydoğdu
Amasya 5.628 337.800 60,02 05 358 Mustafa Masatlı
Ankara 25.632 5.639.076 220 06 312 Vasip Şahin
Antalya 20.177 2.511.700 124,48 07 242 Ersin Yazıcı
Ardahan 4.934 97.319 19,72 75 478 Hüseyin Öner
Artvin 7.393 170.875 23,11 08 466 Yılmaz Doruk
Aydın 8.116 1.110.972 136,88 09 256 Hüseyin Aksoy
Balıkesir 14.583 1.228.620 84,25 10 266 Hasan Şıldak
Bartın 2.330 198.249 85,08 74 378 Sinan Güner
Batman 4.477 608.659 135,95 72 488 Hulusi Şahin
Bayburt 3.746 84.843 22,64 69 458 Cüneyt Epcim
Bilecik 4.179 219.427 52,50 11 228 Bilal Şentürk
Bingöl 8.004 279.812 34,95 12 426 Kadir Ekinci
Bitlis 8.294 348.115 41,97 13 434 Oktay Çağatay
Bolu 8.313 316.126 38,02 14 374 Ahmet Ümit
Burdur 7.175 270.796 37,74 15 248 Ali Arslantaş
Bursa 10.813 3.056.120 282,63 16 224 Yakup Canbolat
Çanakkale 9.817 542.157 55,22 17 286 İlhami Aktaş
Çankırı 7.542 195.789 25,95 18 376 Abdullah Ayaz
Çorum 12.428 530.864 42,71 19 364 Mustafa Çiftçi
Denizli 12.134 1.037.208 85,47 20 258 Ali Fuat Atik
Diyarbakır 15.168 1.756.353 115,79 21 412 Münir Karaloğlu
Düzce 2.492 392.166 157,36 81 380 Cevdet Atay
Edirne 6.145 413.903 67,35 22 284 Ekrem Canalp
Elâzığ 9.383 591.098 62,99 23 424 Erkaya Yırık
Erzincan 11.815 234.747 19,86 24 446 Mehmet Makas
Erzurum 25.006 762.062 30,47 25 442 Okay Memiş
Eskişehir 13.960 887.475 63,57 26 222 Erol Ayyıldız
Gaziantep 6.803 2.069.364 304,18 27 342 Davut Gül
Giresun 7.025 448.400 63,82 28 454 Enver Ünlü
Gümüşhane 6.668 164.521 24,67 29 456 Kamuran Taşbilek
Hakkâri 7.095 280.991 39,60 30 438 İdris Akbıyık
Hatay 5.524 1.628.894 294,87 31 326 Rahmi Doğan
Iğdır 3.664 199.442 54,43 76 476 Hüseyin Engin Sarıibrahim
Isparta 8.946 444.914 49,73 32 246 Ömer Seymenoğlu
İstanbul 5.461 15.519.267 2.841,83 34 212, 216[C] Ali Yerlikaya
İzmir 11.891 4.367.251 367,27 35 232 Yavuz Selim Köşger
Kahramanmaraş 14.520 1.154.102 79,48 46 344 Ömer Faruk Coşkun
Karabük 4.142 248.458 59,98 78 370 Fuat Gürel
Karaman 8.678 253.279 29,18 70 338 Mehmet Alpaslan Işık
Kars 10.193 285.410 28 36 474 Türker Öksüz
Kastamonu 13.064 379.405 29,04 37 366 Avni Çakır
Kayseri 16.970 1.407.409 82,93 38 352 Şehmus Günaydın
Kırıkkale 4.791 283.017 59,07 71 318 Yunus Sezer
Kırklareli 6.459 361.836 56,02 39 288 Osman Bilgin
Kırşehir 6.584 242.938 36,89 40 386 İbrahim Akın
Kilis 1.412 142.490 100,91 79 348 Recep Soytürk
Kocaeli 3.397 1.953.035 574,92 41 262 Seddar Yavuz
Konya 40.838 2.232.374 54,66 42 332 Vahdettin Özkan
Kütahya 11.634 579.257 49,79 43 274 Ali Çelik
Malatya 12.259 800.165 65,27 44 422 Aydın Baruş
Manisa 13.339 1.440.611 107,99 45 236 Yaşar Karadeniz
Mardin 8.780 838.778 95,53 47 482 Mahmut Demirtaş
Mersin 16.010 1.840.425 114,95 33 324 Ali İhsan Su
Muğla 12.654 983.142 77,69 48 252 Orhan Tavlı
Muş 8.650 408.809 47,26 49 436 İlker Gündüzöz
Nevşehir 5.485 303.010 55,24 50 384 İnci Sezer Becel
Niğde 7.234 362.861 48,59 51 388 Yılmaz Şimşek
Ordu 5.861 754.198 128,68 52 452 Tuncay Sonel
Osmaniye 3.320 538.759 162,27 80 328 Erdinç Yılmaz
Rize 3.835 343.212 89,49 53 464 Kemal Çeber
Sakarya 4.824 1.029.650 213,44 54 264 Çetin Oktay Kaldırım
Samsun 9.725 1.348.542 138,66 55 362 Zülkif Dağlı
Siirt 5.717 330.280 57,77 56 484 Osman Hacıbektaşoğlu
Sinop 5.717 218.243 38,17 57 368 Erol Karaömeroğlu
Sivas 28.164 638.956 22,68 58 346 Salih Ayhan
Şanlıurfa 19.242 2.073.614 107,76 63 414 Abdullah Erin
Şırnak 7.078 529.615 74,82 73 486 Ali Hamza Pehlivan
Tekirdağ 6.190 1.055.412 170,50 59 282 Aziz Yıldırım
Tokat 10.042 612.747 61,01 60 356 Ozan Balcı
Trabzon 4.628 808.974 174,79 61 462 İsmail Ustaoğlu
Tunceli 7.582 84.660 11,16 62 428 Mehmet Ali Özkan
Uşak 5.555 370.509 66,69 64 276 Funda Kocabıyık
Van 20.921 1.136.757 54,33 65 432 Mehmet Emin Bilmez
Yalova 798 270.976 339,56 77 226 Muammer Erol
Yozgat 13.690 421.200 30,76 66 354 Ziya Polat
Zonguldak 3.342 596.053 178,35 67 372 Mustafa Tutulmaz
İstanbul'daki 15 Temmuz Şehitler Köprüsü, Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlamaktadır.
Trabzon'un Çaykara ilçesindeki Uzungöl.
Mimar Sinan tarafından yapılan Edirne'deki Selimiye Camii.
Nevşehir sınırları içinde kalan Kapadokya'daki peri bacaları.
Türkiye'nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı.
Ege Bölgesi'nin en kalabalık ili İzmir.
Karadeniz Bölgesi'nin en kalabalık ili olan Samsun'daki Onur Anıtı.
Türkiye'nin en büyük gölü Van Gölü'nde yer alan Akdamar Adası.

Türkiye il merkez rakımları[değiştir | kaynağı değiştir]

İl Adı Rakım (Google Earth)
Adana 25
Adıyaman 701
Afyon 1012
Ağrı 1630
Amasya 400
Ankara 905
Antalya 62
Artvin 530
Aydın 92
Balıkesir 145
Bilecik 513
Bingöl 1159
Bitlis 1637
Bolu 741
Burdur 963
Bursa 238
Çanakkale 11
Çankırı 730
Çorum 822
Denizli 392
Diyarbakır 674
Edirne 50
Elâzığ 1041
Erzincan 1216
Erzurum 1923
Eskişehir 796
Gaziantep 838
Giresun 14
Gümüşhane 1174
Hakkâri 1756
Hatay 89
Isparta 1058
Mersin 18
İstanbul 25
İzmir 9
Kars 1756
Kastamonu 814
Kayseri 1060
Kırklareli 231
Kırşehir 991
Kocaeli 4
Konya 1023
Kütahya 958
Malatya 970
Manisa 79
Kahramanmaraş 562
Mardin 938
Muğla 659
Muş 1334
Nevşehir 1197
Niğde 1239
Ordu 25
Rize 11
Sakarya 41
Samsun 10
Siirt 887
Sinop 27
Sivas 1313
Tekirdağ 28
Tokat 630
Trabzon 36
Tunceli 922
Şanlıurfa 527
Uşak 915
Van 1728
Yozgat 1317
Zonguldak 10
Aksaray 1228
Bayburt 1555
Karaman 1063
Kırıkkale 746
Batman 570
Şırnak 1343
Bartın 12
Ardahan 1799
Iğdır 860
Yalova 8
Karabük 264
Kilis 660
Osmaniye 121
Düzce 149

Rakım (Google Earth) valilik binalarının bulunduğu yerdir.

Eski iller[değiştir | kaynağı değiştir]

1927 yılındaki illeri gösteren bir harita

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "İller İdaresi Genel Müdürlüğü". İller İdaresi Genel Müdürlüğü. 18 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2015. 
  2. ^ a b c d e f g h i j "İller İdaresi Genel Müdürlüğü". İller İdaresi Genel Müdürlüğü. 16 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2013. 
  3. ^ Ünüvar, İhsan. Erzurum vilâyeti. Duygu Matbaası. s. 40. Erişim tarihi: 1 Nisan 2013. 
  4. ^ Alpaslan, İsmet. Her yönüyle Ağrı. Tutibay Yayınları. s. 180. Erişim tarihi: 1 Nisan 2013. 
  5. ^ White, Paul J. Primitive rebels or revolutionary modernizers?: the Kurdish national movement in Turkey (İngilizce). Zed Books. s. 80. ISBN 978-1-85649-822-7. Erişim tarihi: 1 Nisan 2013. 
  6. ^ "Düzce, resmen il Derince ilçe oldu". Hürriyet. 9 Aralık 1999. 17 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2013. 
  7. ^ a b c d "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2019". Türkiye İstatistik Kurumu. 4 Şubat 2020. 4 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020. 
  8. ^ a b c "İl ve İlçe Yüz Ölçümleri" (PDF). Harita Genel Müdürlüğü. 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2019. 
  9. ^ "İçel resmen Mersin oldu". Hürriyet. 21 Haziran 2002. Erişim tarihi: 1 Nisan 2013. 

Benzer Makaleler