TÜBİTAK

TÜBİTAK
Kuruluş	17 Temmuz 1963
Tür	Bilim ve teknoloji
Merkez	Ankara
Başkan	Hasan Mandal [1]
Bütçe	₺3.511.062.000 (2020)[2]
Resmî site	tubitak.gov.tr

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu veya kısaca TÜBİTAK, Türkiye'de bilim ve teknolojiyi teşvik etme, yönlendirme ve popülerleştirmeyi amaçlayan, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ilgili kuruluşlarından olup özel hukuk hükümlerine tâbidir.^[3]

1963'te Cemal Gürsel tarafından hükûmete danışmanlık yapılması ve millî bilim politikasına rehberlik edilmesi amaçlarıyla kurulduğunda "Türkiye Bilim Teknik ve Araştırma Kurumu" diye bilinirken, sonradan adı "Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu" olarak değiştirilmiş ve uzun süre bu adla anılmıştır. Bu arada 1993 yılından itibaren Popüler Bilim kitapları basılmaya başlanmıştır. Ardından "teknik" yerine "teknolojik" kelimesinin kullanılması ile 2005 yılında kurumun adı son hâlini almıştır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

TÜBİTAK, Türkiye'nin planlı ekonomi dönemine geçişiyle birlikte, 24 Temmuz 1963 tarih ve 11462 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren, 17 Temmuz 1963 tarihli 278 Sayılı Kanun^[4] ile kurulmuştur. Başlangıçtaki misyonu bilimsel araştırmaları ve genç bilim insanlarını desteklemek iken, bugün bünyesinde barındırdığı onlarca birimle birlikte, tarım politikalarının yönlendirilmesinden, Ar-ge projelerinin desteklenmesine kadar farklı alanları kapsayan bir misyona sahiptir.

Politika[değiştir | kaynağı değiştir]

Kurum, Türkiye'de müspet bilimlerde araştırma ve geliştirme faaliyetlerini ülke kalkınmasındaki önceliklere göre geliştirmek, özendirmek, düzenlemek ve koordine etmek; mevcut bilimsel ve teknik bilgilere erişmek ve erişilmesini sağlamak amacı gütmektedir.

Görev yapmış başkanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel sekreterler (1964-1988)[değiştir | kaynağı değiştir]

17 Temmuz 1963 tarih ve 278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Kuruluş Kanunu'nun 6-b) maddesine göre Genel Sekreterlik Kurum’un yürütme organıdır. Kanunun 6-c) maddesine göre "Genel Sekreter, Bilim Kurulu'nun inhası üzerine, Başbakan ve Cumhurbaşkanı tarafından imzalanan kararname ile atanır." Pratikte, bugünkü konuma göre Kurumun Başkanlığına eşdeğer bir görev tanımı bulunmaktadır.

• Prof. Dr. Nimet Özdaş (1 Mart 1964 - 23 Temmuz 1966)
• Prof. Dr. Mustafa Uluöz (5 Eylül 1966 - 12 Kasım 1967)
• Prof. Dr. Mecit Çağatay (12 Kasım 1967 - 17 Mart 1968)
• Prof. Dr. Halim Doğrusöz (18 Mart 1968 - 1 Şubat 1969)
• Prof. Dr. Kazım Ergin (20 Mart 1969 - 1 Kasım 1969)
• Prof. Dr. Mecit Çağatay (vekil) (1 Kasım 1969 - 2 Ağustos 1970)
• Prof. Dr. Muharrem Miraboğlu (3 Ağustos 1970 - 27 Temmuz 1974)
• Prof. Dr. İ. Akif Kansu (vekil) (28 Temmuz 1974 - 30 Ekim 1975)
• Prof. Dr. Sadık Kakaç (vekil) (31 Ekim 1975 - 22 Şubat 1976)
• Prof. Dr. Naci Bor (vekil) (23 Şubat 1976 - 6 Temmuz 1977)
• Prof. Dr. Tevfik Karabağ (7 Temmuz 1977 - 16 Kasım 1983)
• Prof. Dr. Nejat İnce (17 Kasım 1983 - 1 Nisan 1986)
• Prof. Dr. Aral Olcay (vekil) (2 Nisan 1986 - 20 Şubat 1987)
• Prof. Dr. Sümer Şahin (20 Şubat 1987 - 14 Ocak 1988)

Kurum ve Yönetim Kurulu Başkanları (1988-1993)[değiştir | kaynağı değiştir]

11 Kasım 1987 tarihinde yürürlüğe giren 294 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Bilim Kurulu kaldırıldı ve "Yönetim Kurulu" oluşturuldu. Yönetim Kurulu, Başkan ve 8 üye olmak üzere toplam 9 kişiden oluşmaktadır. Kurum Başkanı aynı zamanda Yönetim Kurulu'nun da başkanıdır.

• Prof. Dr. Mehmet Ergin (14 Ocak 1988 - 4 Kasım 1990)
• Prof. Dr. Kemal Gürüz (5 Kasım 1990 - 9 Kasım 1992)
• Prof. Dr. Tosun Terzioğlu (12 Kasım 1992 - 10 Şubat 1993 vekil, 10 Şubat 1993 - 13 Eylül 1993)

Kurum ve Bilim Kurulu Başkanları (1987-1993)[değiştir | kaynağı değiştir]

9 Eylül 1993 tarihinde yürürlüğe giren 498 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Yönetim Kurulu kaldırıldı ve "Bilim Kurulu" yeniden oluşturuldu. Bilim Kurulu, Başkan ve 12 üye olmak üzere toplam 13 kişiden oluşmaktadır. Kurum Başkanı Bilim Kurulu'nun da başkanıdır.

• Prof. Dr. Tosun Terzioğlu (13 Eylül 1993 - 13 Eylül 1997)
• Prof. Dr. Dinçer Ülkü (13 Eylül 1997 - 15 Mayıs 1999)
• Doç. Dr. Güner Omay (vekil) (15 Mayıs 1999 - 31 Mayıs 1999)
• Prof. Dr. Namık Kemal Pak (31 Mayıs 1999 - 31 Mayıs 2003)
• Prof. Dr. Nüket Yetiş (11 Ocak 2004 - 20 Ağustos 2008 vekil, 20 Ağustos 2008 - 27 Ağustos 2011)
• Prof. Dr. Yücel Altunbaşak (29 Ağustos 2011 -10 Nisan 2015 ^[5])
• Prof. Dr. Ahmet Arif Ergin (12 Haziran 2015 ^[6] - 22 Şubat 2018 ^[1])
• Prof. Dr. Hasan Mandal (22 Şubat 2018 ^[1] - )

Birimler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB)
• Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı (BİDEB)
• Kurumsal İletişim Müdürlüğü (KUİM)
• İnsan Kaynakları Daire Başkanlığı (İKB)
• İdari Hizmetler Daire Başkanlığı (İHB)
• Mali Hizmetler Daire Başkanlığı (MAB)
• Teknoloji ve Yenilik Destek Programı Başkanlığı (TEYDEB-NGYKC)

Merkez ve enstitüler[değiştir | kaynağı değiştir]

AR-GE birimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Marmara Araştırma Merkezi (MAM) - Gebze
• Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (BİLGEM) - Gebze
• Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü (SAGE) - Ankara
• Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (UZAY) - Ankara
• Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME) - Gebze
• Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü (TÜSSİDE)- Gebze
• Raylı Ulaşım Teknolojileri Enstitüsü (RUTE)- Gebze

AR-GE kolaylık birimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) - Ankara
• Ulusal Gözlemevi (TUG) - Antalya
• Bursa Test ve Analiz Laboratuvarı (BUTAL) - Bursa

Yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kurum, Türkiye'de bilimi popülerleştirmek ve insanları bilinçlendirmek amacı ile üç adet aylık popüler bilim dergisi (Bilim ve Teknik, Bilim Çocuk, Meraklı Minik) yayınlamaktadır. Ayrıca internet üzerinden yayın yapan Bilim Genç dergisi de 2015 yılından beri hizmet vermektedir. Bununla birlikte Tübitak Popüler Bilim Kitapları tarafından 1000'i aşkın popüler bilim kitabı yayınlanmıştır.

Ayrıca, doğrudan Türkiye'deki bilim camiasına hitap eden 12 adet hakemli (Bilimsel Dergi) çıkartmaktadır.

Destekler[değiştir | kaynağı değiştir]

Üniversiteye giriş sınavından yerleştiği bölümün puan türüne göre ilk 25000'e giren öğrencilere, fizik, kimya, biyoloji, moleküler biyoloji ve genetik, matematik, sosyoloji, ekonomi, psikoloji, felsefe ve tarih bölümlerinden birine yerleşmeleri halinde, sıralamalarına göre karşılıksız burslar vermektedir.^[7] Kurum Teknofest İstanbul'un paydaşlarından biridir.^[8]

Eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Adalet ve Kalkınma Partisi hükümetinin 17-25 Aralık yolsuzluk ve rüşvet operasyonlarının ardından Fethullah Gülen Cemaati mensuplarına yönelik kamuda tasfiye kampanyasında, TÜBİTAK’ın başkan yardımcısı dahil birçok üst düzey ve uzman personeli görevden alındı, bazılarına ise "yasa dışı dinleme" gerekçesiyle dava açıldı.^[9] Bu süreçte Ankara Hayvanat Bahçesi Müdürü Mustafa Sancar, TÜBİTAK'a bağlı Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi'ne müdür yardımcısı olarak atandı^[10] ve kurumda dijital analiz yapabilecek ehliyette uzman kalmadığı ortaya çıktı.^[9]
• TÜBİTAK’ın geliştirdiği Linux tabanlı işletim sistemi Pardus’un Ağustos 2014’teki tanıtımında, "Biz önce Allah rızası için daha sonra da özgür yazılıma sahip çıkabilmek için uğraşıyoruz, elimizden geldiği sürece de uğraşmaya devam edeceğiz" ifadelerinin yer aldığı bir görsel kullanıldı.^[11]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bilim ve Teknik (dergi)
• Bilim Çocuk (dergi)
• Meraklı Minik
• Pardus (işletim sistemi)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• TÜBİTAK 5 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ana sayfa
• bilimteknik.tubitak.gov.tr
• https://bilimgenc.tubitak.gov.tr Popüler Bilimin Dijital Adresi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]