Tuapse Rusça: Туапсе ТӀуапсэ | |
---|---|
Tuapse | |
Ülke | Rusya |
İdare | |
• Belediye başkanı | Aleksandr Viktoroviç Çekhov |
Yüzölçümü | |
• Kara | 33,41 km² (12,90 mil²) |
Nüfus | |
• Toplam | 63,058[1] |
Zaman dilimi | UTC+03.00 (MZD) |
• Yaz (YSU) | UTC+04.00 (MZD) |
Alan kodu | + 7 86167 |
Resmî site http://www.adm.tuapse.ru |
Tuapse, Rusya'da bir şehir ve Krasnodar Krayının Tuapse rayonunun merkezi. Nüfusu 63.058 kişidir (2016)[2].
Karadeniz'in doğu kıyısındadır. Kafkas Dağları'nın eteklerinde ve Pauk Nehri ile Tuapse Nehri'nin haliçinin arasındadır. Moskova ile olan mesafesi demir yoluyla 1672 kilometredir.
En yakın şehirler Krasnodar, Novorossiysk, Soçi, Qoryaçi Klyuç, Gelencik ve Hacıensk'dir.
Karadeniz'in doğu kıyısındadır. Kafkas Dağları eteklerinde ve Pauk Nehri ile Tuapse Nehri'nin haliçinin arasındadır. Büyük deniz limanıdır. Kuzey Kafkasya Demir Yollarının istasyonudur. Turizm merkezidir.
İlk insan meskeni 300 bin yıl önce kurulmuştur. 3 bin yıl önce dolmenleri yaratan kabilelerin ana yurdu olmuştur.
İki dağ nehrinin, (Adıgece Çilıpsı: Чылэпсы ve Pşenaxo: Псынэф) nehirlerinin birleşmesinden yaranan Adıgece olan Tuapse ("Tuapse" - "ikinehir", "iki çayın birleştiyi yerden alçaktaki yer") nehri bu adı taşıyan ilk yerdir. Bu ada ilk defa M.Ö. VII-II yüzyıllarda rastlanmaktadır. Buranın adının Yunanca transkripsiyini Topsidadır.[3] O zamanlarda Şapsığların meskeni vardı ve burada köle ticareti yapılıyordu. Yunanların da çok küçik kolonilerinin olduğu bilinmektedir.[4]
Şehir nüfusunun tablosu[11]:
Yıl | Nüfus (bin kişi) |
Yıl | Nüfus (bin kişi) |
Yıl | Nüfus (bin kişi) |
Yıl | Nüfus (bin kişi) |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1897 | 1.4 | 1967 | 49 | 1989 | 63.1 | 2003 | 64.2 |
1913 | 7.7 | 1970 | 51.4 | 1992 | 64.4 | 2005 | 63.5 |
1926 | 12 | 1976 | 58 | 1996 | 65.7 | 2006 | 63.5 |
1931 | 29.0 | 1979 | 59.8 | 1998 | 65.8 | 2007 | 63.5 |
1939 | 29.8 | 1982 | 62 | 2000 | 65.4 | 2008 | 63.7 |
1959 | 36.7 | 1986 | 64 | 2001 | 65.3 | 2010 | 63.0 |
Nüfusun çoğunluğu ruslardan (76,7 %) ibarettir. Ermeniler (8,3 %), ukraynalılar, şapsığlar ve diğer halklar da bulunmaktadır.[12].
Kentin en önemli ekonomik sektörleri şunlardır:
Kentte aşağıdakı alanlarda çalışan şirketler vardır:
Önceleri kentte şu sanayi müesseseleri vardı:
Tuapse, Rusyanın Kara Deniz sahili bölgesinin en önemli nakliyat bölgelerinden biridir. Şehrin coğtafi yönü onun Soçi kenti ile olan ulaşımına ve ihracatın en önemli merkezlerinden biri olmasını tayin eder. En önemli ihracat malları petrol, gübre ve kömürdür.
Tuapse kentinde otonakliyat, demir ve deniz yolları müessiseleri vardır:
Tuapse, Krasnodar Krayının 2 başlıca ihraç limanından biridir. Aynı zamanda Krasnodar Krayının kuzeyindeki Novorossiysk ile birlikde, Rusya'dan petrol ve doğal gaz ihraç edilen önemli limandır.
I. Dünya Savaşı sırasında, 4 Temmuz 1916'da Tuapse limanını Yavuz Muharebe Kruvazörü tarafından bombalanmıştır. Bombalanma sonucunda bir buharlı gemi ve bir motorlu uskuna batırılmıştır[14].
II. Dünya Savaşı sırasında da Tuapse limanı önemli yerlerden biri olmuştur. Örneğin, Alman kuvvetleri 9 Ağustos 1942'de Krasnodar'a ulaşmış; ama Novorossiysk kentini Eylül başlarında alsalar da Tuapse'ye ulaşamamışlar[15]. Almanlar Tuapse'ni alabilseydiler, ardından da daha güneydeki Batum'u ele geçirecekti.
Tuapse Deniz Limanı kargo hizmetini çoğaltmayı planlamaktadır. Buğday saklanması için binaların inşası yapılmaktadır[16][17].
Tuapse'de şehiriçi ulaşım yapan otobüsler ve dolmuşlar bulunmaktadır. Taksi sistemi mevcuttur. Otobüs ve dolmuşlar şehiriçi ile bereber Tuapse'nin etrafına ulaşım sağlamaktadır.
Kentte rayonlar yoktur fakat, tarihi bölgeler bulunmaktadır.
Tuapse subtropikal iklime sahiptir.
Tuapse iklimi | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 8,1 | 8,5 | 11,1 | 15,2 | 20,3 | 24,2 | 27,2 | 28,0 | 28,0 | 19,9 | 19,9 | 10,4 | 17,6 |
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 1,5 | 1,5 | 3,8 | 7,6 | 12,3 | 16,0 | 18,6 | 18,8 | 15,2 | 10,9 | 6,5 | 3,2 | 9,7 |
Ortalama yağış (mm) | 157,5 | 136,7 | 132,2 | 79,7 | 77 | 79,8 | 90,5 | 108,5 | 116,5 | 89,5 | 141,8 | 161,3 | 1.373,4 |
Su sıcaklığı (°C) | 8,7 | 8,1 | 8,4 | 10,4 | 15,4 | 20 | 23,1 | 23,8 | 20,2 | 17,8 | 14,5 | 11,5 | 15,2 |
Kaynak: World Climate |
Şehirde kışın bazen sert soğuklar yaşanmaktadır. Mesela 6 ocak 2006'da gece hava -16,8 °C'ye düşmüş, sabahsa −9 °C'den yukarı çıkmamıştır.
Kentte 10 orta okul, 1 akşam okulu, 1 zeka engelliler okulu ve 3 yatılı okul vardır.
Tuapsede aşağıdakı üniversitelerin bölümlüri bulunmaktadır:
Orta Meslek Okulları:
Önemli ticaret yerleri:
Kentte en önemli mağazalar şunlardır:
26 Haziran 2009'da ilk hipermarket olan "Magnit" açılmıştır. Aralık 2010'da "Krasnaya Ploşad" ticaret merkezi açılmıştır.
Kentte onlarca bar, restoran ve bistro vardır. İki sinema mevcuttur: "Show-Time" ve "Rossiya". "Malibu ve "N-Club" isimli geçe kulüpleri var. Yaz mevsiminde sahillerde dans salonları açılmaktadır.
Kentin etrafında Bronz çağına ait çiksaylı dolmenler ve diğer arkeoloji anıtlar bulunmaktatdır. Kadoş burnu yakınlığında olan Kiselyov Kayasına çok sayıda turist gelmektedir.
Turistler tarafından en çok sevilen yerler:
Gezim sektörü ekonomiye önemli katkı sağlamaktadır, ama kentin sanayi ve nakliyat sektörününün yoğunluğu gezimin gelişimini engellemektedir. Bu sebeple de, Tuapse daha çok bölgedeki gezim noktalarına (Nebug, Agoy, Olginka, Şepsi ve Soçinin Lazarev rayonu) geçiş yolu olmakla yetinir.
Şehirde birkaç otel vardır:
Tuapse'de Gagarin Caddesi'nin sonunda, Tuapse Nehri'nin kenarında şehir sahili vardır. Sahil bölgesinde Kodoş Burnu'na doğru da bir sahil bulunmaktadır.
Wikimedia Commons'ta Tuapse ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |