Sırbistan

Sırbistan

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sırbistan-Karadağ'ın kurucu ülkesi için Sırbistan Cumhuriyeti (1992-2006) sayfasına bakınız.
Sırbistan
Република Србија
Republika Srbija

Sırbistan Cumhuriyeti
Sırbistan haritadaki konumu
Başkent
ve en büyük şehir
 Belgrad
44°48′K 20°28′D / 44.800°K 20.467°D / 44.800; 20.467
Resmî diller Sırpça1
Tanınan bölgesel diller Boşnakça
Rumence
Rusince
Macarca
Slovakça
Hırvatça
Rusça
Etnik gruplar
%82,86 Sırp
%3,91 Macar
%1,81 Boşnak
%1,44 Roman
%1,08 Yugoslav
%0,26 Türk[1]
%10 Diğer
(Kosova hariç.)
Demonim Sırp
Hükûmet Parlamenter cumhuriyet
• Cumhurbaşkanı
Aleksandar Vučić
• Başbakan
Ana Brnabić
Tarihçe  
• Jupanlık
800[2]
1217
1346 (16 Nisan)
1459
• İlk Sırp isyanı
(Osmanlı karşıtı)
1804 (15 Şubat)
• İlk anayasa
1835 (15 Şubat)
• Bağımsız krallık
1878 (13 Temmuz)
• Voyvodina ile birleşme
1918 (25 Kasım)
• Son bağımsızlık
2006 (5 Haziran)
Yüzölçümü
• Toplam
 77.474 km2 (29.913 sq mi)(Kosova hariç.) (112.)
• Su (%)
 0,13
Nüfus
• 2017 sayımı
 6,871,547[3] (Kosova hariç.)
GSYİH (SAGP) 2021 tahminî
• Toplam
 141,927 milyar $[4] (79.)
• Kişi başına
 20.545 $[4] (Kosova hariç.) (66.)
GSYİH (nominal) 2021 tahminî
• Toplam
 60,435 milyar $[4] (80.)
• Kişi başına
 8.748 $[4] (Kosova hariç.) (74.)
Gini (2019) 33.3
orta
İGE (2019) 0.806
çok yüksek · 64.
Para birimi Sırp dinarı (RSD)
Zaman dilimi UTC+1 (OAS)
• Yaz (YSU)
 UTC+2 (OAYS)
Trafik akışı sağ
Telefon kodu 381
İnternet alan adı .rs
  1. Sırbistan Cumhuriyeti’nde Kiril harfli Sırpça resmiyettedir. Bunun yanında, Voyvodina’da Rumence, Rusince, Macarca, Slovakça, Hırvatça dilleri resmiyettedir.

Sırbistan (Sırpça: Bu ses hakkındaСрбија (yardım·bilgi), Srbija) ya da resmî adıyla Sırbistan Cumhuriyeti (Bu ses hakkındaРепублика Србија (yardım·bilgi), Republika Srbija), Balkanlar'da yer alan bir devlettir. Sırbistan-Karadağ’ın ayrılmasıyla oluşmuştur. Kuzeyinde Macaristan, batısında Hırvatistan, Bosna-Hersek ve Karadağ, güneyinde Kuzey Makedonya ve Kosova, doğusunda Romanya ve Bulgaristan bulunur.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Sırbistan tarihi

Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını almıştır ve 420 yıl Osmanlı toprağı olarak kalmıştır. Balkanlar'da yer alan eski Yugoslavya'nın bir arada kalan iki parçası olan Sırbistan ve Karadağ'ın oluşturduğu Sırbistan-Karadağ Devlet Birliği, 21 Mayıs 2006 günü Karadağ'da düzenlenen referandum sonucu "De Facto" şekilde ortadan kalktı. Birliğin "De Jure" yani hukuki anlamda son bulmasıysa 3 Haziran 2006 tarihinde her iki ülke parlamentosunun birliğin sona ermesini onaylaması ile gerçekleşti.

Bu eski birlik içindeki iki ulusal oluşumu teşkil eden Sırbistan (başkenti Belgrad) ve Karadağ (başkenti Podgorica) artık kendi politikalarını belirleme serbestliğine sahiptirler.

Sırbistan, denizle bağlantısı bittiği için donanmasını satılığa çıkarmıştır. Ülkenin iki özerk bölgesi vardır. ( Bunlardan Kosova ve Metohiya özerk Cumhuriyeti sınırlı tanınan bir bağımsız devlettir.)Birincisi başkenti Novi Sad olan Voyvodina'dır. Voyvodina'da yoğun bir Macar azınlığı bulunmaktadır. İkincisi başkenti Priştine olan Kosova ve Metohiyadır. Sırbistan nüfusunun %82'si Sırp, geri kalan %18'lik kısmı ise Macar, Boşnak, Roman ve diğer azınlıklar oluşturur.

İdari yapılanma[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Sırbistan'ın idari yapılanması

Sırbistan’ın idari sistemi istatistiksel bölgeler, ilçeler ve belediyelerden oluşur.

Kosova ve Metohiya’daki Birimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi, 1998 yılında başlayan çatışmalar sonucunda 1999 yılından itibaren fiilen Sırbistan idari yapısından kopmuştur. 2008 yılında tek taraflı bağımsızlığını da ilan ederek, uluslararası tanınma süreci devam eden ayrı bir devlet statüsü kazanmıştır. Dolayısıyla Kosova ve Metohiya’daki idari birimler fiilen yoktur.

İstatistiksel Bölgeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Sırbistan'ın istatistiksel bölgeleri

Sırbistan’ın en üst idari düzeyini istatistiksel bölgeler (Sırpça: Статистички регион) oluşturur. 2009 yılında Sırbistan Millî Meclisi ülkeyi 7 istatistiksel bölgeye ayıran “Eşit Bölgesel Kalkınma Kanunu” çıkarmıştır.[5] 7 Nisan 2010 tarihinde Kanun tadil edilmiş, bölge sayısı 5 olarak düzenlenmiştir.[6]

İlçeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Sırbistan'ın ilçeleri

Sırbistan’ın idari sisteminde istatistiksel bölgelerin içinde ilçeler (Sırpça: Управни округ veya Округ) yer alır. Ülkenin idari dağılımında 29 ilçe vardır. Bunlardan 7’si Voyvodina’da, 8’i Şumadiya ve Batı Sırbistan’da, 9’u Güney ve Doğu Sırbistan’da, 5’i fiilen Sırbistan’da yer almayan Kosova ve Metohiya Özerk Bölgesi’nde yer alır.

Sırbistan tarihi
dizisinin bir parçası
Sırbistan'ın resmi arması
Yüzyıllara göre
Sırbistan'da tarih öncesi siteler
Roma öncesi
Erken Roma
Geç Roma
Erken Orta Çağ
Beyaz Sırbistan 600 AD civarı
Sırbistan Prensliği 7.–10. yüzyıl
Yüksek Orta Çağ
Büyük Prensliği 1071–1217
Sırbistan Krallığı 1217–1346
Stefan Dragutin'in Krallığı 1282–1325
İmparatorluk 1346–1371
Prens Lazar'ın Sırbistan'ı 1371–1402
Sırp Despotluğu 1402–1537
Erken Modern
Büyük Sırp Göçleri 1690 ve
1737–1739
Habsburg Sırbistan 1718–1739
Sırbistan 1804–1918
İsyan 1804–1815
Sırbistan Prensliği 1815–1882
Sırbistan Krallığı 1882–1918
Sırbistan 1918–günümüz
Yugoslavya Krallığı 1918–1941
Yugoslavya'nın federal birimi 1944–1992
YFC'nin federal birimi (S&K) 1992–2006
Sırbistan Cumhuriyeti 2006–günümüz

Belediyeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Sırbistan'ın belediyeleri

Sırbistan’ın idari sisteminde ilçelerin içinde belediyeler (Sırpça: Општина) yer alır. Ülkenin idari dağılımında 150 adet belediye vardır. Bu idari birimler, Sırbistan’daki yerel yönetim merkezlerini oluştururlar. Ülkede belediye alanlarından 33 tanesi şehir belediyesi yapısındadır.[7]

Sırbistan idari yapısında ayrıca 24 adet idari statüye sahip şehir vardır. Şehir yapılarından bazıları şehir belediyesi birimini oluştururken, bazı şehirler bu statüye sahip değildir. Belgrad, Novi Sad, Niş, Kragujevac, Požarevac ve Vranye olarak 6 şehir ülkedeki şehir belediyelerindendirler. Bu şehirlerin yapısında ayrıca birden fazla belediye birimi bulunur.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

2008-2012 Küresel Ekonomik Kriz Sırbistan ekonomisini etkilemiş, 2000'li yıllarda yüksek büyüme oranları yakalayan Sırbistan ekonomisi 2009-2012 yılları arasında küçülmüştür. İşsizlik, ülke ekonomisinin en önemli sorunu olmaya devam etmektedir. Avrupa Komisyonu'nun '2015 İlerleme Raporu'na göre, Sırbistan etkin bir piyasa ekonomisine ve Avrupa Birliği içinde rekabet gücüne sahip olmayı öngören Kophenang Ekonomik Kriterleri'ni kısmen karşılamaktadır. IMF ile Sırbistan arasında anlaşmaya varılan üç senelik program ile 1 milyar Euroluk 'stand-by' düzenlemesi 2015 Şubat ayı sonunda yürürlüğe girmiştir.[8]

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Sırbistan demografisi

Ülkede büyük nüfus oranıyla yaşayan Sırpların dışında, başka etnik gruplar da vardır. Kuzey kesimde Macarlar, Rumenler, Slovaklar, Hırvatlar, Rusinler; orta ve güneyde Boşnaklar, Arnavutlar, Türkler yaşar. Bu gruplardan bazıları az nüfusa sahiptirler.

Sırbistan'ın resmî dili Sırpçadır. Ancak azınlık dilleri olarak, Macarca, Makedonca, Boşnakça, Hırvatça ve dilleri başta olmak üzere diğer azınlık dilleri konuşulur. Sırpların büyük çoğunluğu Ortodoks Kilisesi'ne bağlıdır. Ama aralarında Katolik ve az da olsa Protestan olanları vardır. Sancak bölgesinde yaşayanların çoğunluğu Boşnak kökenlidir.


Sırbistan büyük şehir ve merkezleri
2011 sayımı[9]
Sıra Şehir ismi İlçe Nüfus Sıra Şehir ismi İlçe Nüfus
Belgrad
Belgrad

Novi Sad
Novi Sad

1 Belgrad Belgrad 1.659.440 11 Šabac Maçva 115.884 Niş
Niş

Kraguyevaç
Kraguyevaç

2 Novi Sad Güney Baçka 341.625 12 Caçka Moravica 115.337
3 Niş Nişava 260.237 13 Semendire Podunavlje 108.209
4 Kraguyevaç Šumadija 179.417 14 Yeni Pazar Raška 100.410
5 Leskofça Jablanica 144.206 15 Valyeva Kolubara 90.312
6 Subotica Kuzey Baçka 141.554 16 Sombor Batı Baçka 85.903
7 Alacahisar Rasina 128.752 17 İvranye Pčinja 83.524
8 Kraljevo Raška 125.448 18 Sremska Mitrovica Srem 79.940
9 Pančevo Güney Banat 123.414 19 Lozniçe Maçva 79.327
10 Zrenjanin Orta Banat 123.362 20 Uziçe Zlatibor 78.040

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Mutfak[değiştir | kaynağı değiştir]

Sırbistan mutfağı, Balkan mutfaklarından biridir ve heterojen bir mutfaktır. Yemek kültürü olarak Türk mutfağı ile büyük ortaklıkları vardır. Uzun tarihî süreçteki beraber yaşama sonucunda Sırbistan mutfağında, bugün Türk yiyeceği sayılan birçok ürünü görmek mümkündür. Sarma (sarma), kebap (ćebap, ćevap), güveç (đuveć), baklava (baklava), börek (burek) bu mutfak ögelerinden birkaçıdır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

A. ^ Kosova ve Metohiya bölgesi, de facto olarak Sırbistan’a bağlı değil, Kosova olarak ayrı bir devlettir. Sırbistan’a göre hukuken ülkenin bir parçasıdır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Становништво, Према Старости И Полу (Општине у Србији, 2010) 9 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sırbistan İstatistik Enstitüsü (Sırpça)
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2010. 
  3. ^ "ПОЧЕТНА | Републички завод за статистику Србије". www.stat.gov.rs. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2021. 
  4. ^ a b c d "Serbia". International Monetary Fund. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2010. 
  5. ^ “Uvedeno sedam statističkih regiona” haberi 4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. B92 (Sırpça)
  6. ^ “Смањење броја статистичких региона кроз измене Закона о регионалном развоју” 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sırbistan Cumhuriyeti Hükümeti resmî internet sitesi (Sırpça)
  7. ^ 2011 Sırbistan Genel Nüfus Sayımı İlk Sonuçları 25 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Sırpça) (İngilizce)
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2016. 
  9. ^ Comparative overview of the number of population in 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002 and 2011 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., pod2.stat.gov.rs; 26 Ağustos 2021 tarihinde erişilmiştir.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Benzer Makaleler