Pécs

Pécs

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Pécs
Pécs
Şehir
Şehir kolajı
Peçuy bayrağı
Bayrak
Peçuy arması
Arma
Pécs'in Macaristan'daki konumu
Pécs'in Macaristan'daki konumu
Ülke Macaristan
İl Baranya
İdare
 • Belediye Başkanı Dr. Páva Zsolt [1]
Yüzölçümü
 • Toplam 162,77 km² (6.284 mil²)
Nüfus
 (2012)
 • Toplam 156,801 [2]
Zaman dilimi UTC+01.00 (OAS)
 • Yaz (YSU) UTC+02.00 (OAYS)
Resmî site
www.pecs.hu
Pécs - Early Christian Mausoleum 01.JPG
Konum  Macaristan
Kriter Kültürel: iii, iv
Referans 853
Tescil 2000 (24. oturum)
Bölge Avrupa ve Kuzey Amerika

Pécs veya Peçuy ([[ˈpeːʧ]], Osmanlı Türkçesi: پچوى Peçuy[3], Peç[kaynak belirtilmeli]), Macaristan'ın güneyinde, Mecsek dağlarının güneybatı yamacında, Hırvatistan sınırına yakın bir şehirdir. Baranya ilinin merkezi ve Macaristan'ın beşinci büyük şehridir. Yaklaşık iki bin yıllık tarihi boyunca çeşitli yönetim ve kültürlerden zamanımıza kalan zengin eserleri ve çok renkli kültürüyle tanınmış, erken Hristiyan dönemi nekropol 2000 Aralığında UNESCO Dünya Mirası Listesine alınmış[4], 2010 yılında kültür başkenti olarak seçilen kentlerden birisi olmuştur.

İsim[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölgeye Romalıların verdiği ad Sopianæ idi. Orta çağ'da ilk kez 871'de Quinque Basilicae ("beş katedral") adıyla anılmıştır. Daha sonraki belgelerde şehir Quinque Ecclesiae ("beş kilise", Almanca adı olan Fünfkirchen ile aynı) olarak geçer. Pécs adına ilk kez 1235 tarihli bir belgede Pechyut (modern yazımıyla pécsi út, "Pécs yolu" anlamında) olarak rastlanır. Osmanlı Türkleri de “Peçuy”[3] olarak adlandırmışlardır. “Peçuy” adı, Balkan coğrafyasındaki ortak varyant olarak Türkçe, Boşnakça, Sırpça ve Hırvatçada tarihten beri kullanılmıştır. “Peçuy” Boşnakça (ikinci varyant da “Pečuh”) ve Sırpçada aynen (Pečuj/Pečuh, Печуј), Hırvatçada “Peçuh” (Pečuh) olarak kullanımdadır.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

3. yüzyılın sonlarında Roma'nın Pannonia Valeria eyaletinin yönetim merkezi olan, kaynaklarda Sopianae kenti şeklinde geçen yerleşme, daha sonraki yıllarda erken Hristiyan merkezi haline geldi. Kavimler Göçü'nden sonra Roma kalıntıları üzerine inşa edilen kent, Büyük Moravya prensleri tarafından kontrol edildi. 1238 yılında Macaristan'daki ilk Dominikan tarikatı manastırının kurulmasıyla kent Orta çağ boyunca gelişti. Kral Louis I of Hungary (I. Lajos) 1367 yılında Macaristan'ın ilk üniversitesi olan Pecs Üniversitesi'ni kurarak kenti bilim ve öğretim odağı haline getirdi.[5] Osmanlı ordusunun Macar kralı II. Lajos komutasındaki Macar ordusunu yendiği Mohaç Muharebesi (1526) sonrasında Süleyman'ın ordusu Peçuy'u fethetti. Ardından kısa süren bir iç savaş sonrası ülke Kutsal Roma İmparatoru Ferdinand'ın yönetimine girdi. 1529'da Osmanlılar Peçuy'u tekrar ele geçirdi ve Viyana'ya doğru yollarına devam etti. Çeşitli direniş, iç çekişme ve karmaşaların ertesinde 1543 Haziranında bizzat piskopos şehrin anahtarını Osmanlılara teslim etti. Fetihten sonra Osmanlılar şehri tahkim ettiler ve zamanla bazıları kiliseden dönüştürülen ve kısmen de yeni yapılan camiler, hamamlar, okullar, pazar yerinin merkezine yapılan kapalı çarşı, çok sayıda türbe ve anıt ile tam bir Osmanlı şehrine dönüştürdüler. Şehir yüz yıldan uzun bir süre, önce Budin Eyaleti sonra da Kanije Eyaleti sancağının merkezi olarak, uzun bir barış ve huzur dönemi yaşadı.

1664'te Hırvat soylularından Nikola Zrinski şehre saldırarak yağmaladı ve çekilirken yaktı. Bu yangın Peçuy'daki Orta çağ izlerini büyük ölçüde sildi.

1686'da Buda kalesini Osmanlılardan alan ordular Peçuy'a saldırdı. Osmanlılar şehri boşaltarak kaleye çekildi. Badenli Louis komutasındaki ordu 14 Ekimde şehri işgal etti, kaleyi kuşattı ve suyunu kesti. Osmanlılar 22 Ekimde teslim oldu.

Viyana, sarayı önce şehri tamamen yıkmayı düşündüyse de daha sonra hala Osmanlıların elinde duran Zigetvar'ın gücünü dengeleyecek bir üs olarak tahkim etmeyi yeğledi. 1688'de Alman göçmenler geldi. Bu dönemde şehir nüfusunun sadece dörtte biri Macar, kalanı Alman ve Güney Slavlarıydı. Habsburg yönetimine karşı ayaklanan II. Francis Rákóczi'nin orduları, kendilerini desteklemeyen şehri 1704'te ele geçirip yağmaladı. 1710'dan sonra nispeten barışçıl bir döneme girildi.

1787'de Kutsal Roma İmparatoru II. Joseph'in yaptırdığı nüfus sayımına göre Peçuy'da 1474 hane ve 1834 aile olarak toplam 8853 kişi yaşamaktaydı; bunların 133'ü din adamı, 117'si soyluydu.

19. yüzyılın ikinci yarısında endüstri canlandı. 1848'de kentte 1739 endüstri işçisi vardı.

Başlıca eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı-Türk eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaklaşık 150 yıllık Osmanlı egemenliği kente pek çok eser kazandırmıştır. Kentteki 17 camiden en meşhuru Széchenyi Meydanı'ndaki Gazi Kasım Paşa Camii'dir. 1585'te inşa edilmiş, Osmanlı yönetimi sonrasında minareleri yıkılmış ve St. Maria adıyla kiliseye dönüştürülmüştür.

Yakovalı Hasan Paşa Camii, bugün Türk-Osmanlı elsanatları müzesidir.

İdris Baba Türbesi: 16. yüzyıla tarihlenen türbe Rókus tepesinde bulunmaktadır. Ayrıca Memi Paşa hamamının kalıntıları günümüze ulaşmış Osmanlı eserlerindendir.[6]

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Nuvola apps kweather.svg Pécs iklimi Weather-rain-thunderstorm.svg
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 1,6 4,8 10,3 16,0 20,9 24,0 26,3 25,9 22,3 16,6 8,8 3,4
Ortalama sıcaklık (°C) −1,4 1,3 5,6 10,7 15,5 18,6 20,5 20,1 16,6 11,3 5,1 0,6
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −4 −1,7 1,6 6,0 10,5 13,6 15,0 14,7 11,7 7,0 2,2 −1,7
Ortalama yağış (mm) 39 32 38 55 63 84 61 63 47 37 56 44
Kaynak: Hong Kong Gözlemevi[7]

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Yakovalı Hasan Camii

  • İdris Baba Türbesi

  • Gazi Kasım Paşa Camii

  • Valilik Binası

  • Pecs Üniversitesi

  • Mecsek dağından şehrin görünümü

  • Pecs panoraması

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ [1]
  2. ^ MAGYARORSZÁG HELYSÉGNÉVTÁRA, 2012
  3. ^ a b Kaynaklarıyla Osmanlı Coğrafyası Yer Adları Sözlüğü. İstanbul: T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı. 2020. s. 367. ISBN 978-605-68926-4-6. 
  4. ^ A világörökség része
  5. ^ Osmanlı Macaristan'ında Kentler, Kaleler; Burcu ÖZGÜVEN
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  7. ^ "Pécs için İklim Bilgileri". Hong Kong Gözlemevi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2012. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Benzer Makaleler