Milliyetçi Hareket Partisi

Milliyetçi Hareket Partisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Milliyetçi Hareket Partisi
Kısaltma MHP
Genel başkan Devlet Bahçeli
Genel sekreter İsmet Büyükataman
Kurucu Alparslan Türkeş
Slogan(ları) Ülkenin geleceğine oy ver
Kuruluş tarihi 9 Şubat 1969 (52 yıl önce) (1969-02-09)
24 Ocak 1993 (28 yıl önce) (1993-01-24) (yeniden kuruluş)
Birleşme Aydınlık Türkiye Partisi (2010)
Bölünme Büyük Birlik Partisi (1993-günümüz)
Aydınlık Türkiye Partisi (1998-2010)
İYİ Parti (2017-günümüz)
Öncülü Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (1969 için)
Milliyetçi Çalışma Partisi (1993 için)
Ardılı Muhafazakâr Parti (1983-1985)
Milliyetçi Çalışma Partisi (1985-1993)
Merkez Balgat, Çankaya, Ankara[1]
Gazete(leri) Türkgün
Televizyon(ları) Bengütürk TV, Alptürk TV
Gençlik kolu Ülkü Ocakları
Üyelik  (2021) azalış 473.192[2]
İdeoloji Türk milliyetçiliği
Ülkücülük
Dokuz Işık
Türk-İslam sentezi
Avrupa şüpheciliği
Siyasi pozisyon Aşırı sağ[3][4][5]
Ulusal üyelik Cumhur İttifakı
Resmî renkleri          Kırmızı, beyaz
TBMM
48 / 600
Büyükşehir Belediye Başkanlığı
1 / 30
İl Belediye Başkanlığı
10 / 51
İlçe Belediye Başkanlığı
132 / 922
Belde Belediye Başkanlığı
88 / 387
Büyükşehir Belediye Meclisleri
237 / 2.591
İl Genel Meclisleri
188 / 1.251
Belediye Meclisleri
2.819 / 20.498
Seçim sembolü
MHP Symbol.svg
İnternet sitesi
Parti bayrağı
Milliyetçi Hareket Partisi bayrağı

Milliyetçi Hareket Partisi, 9 Şubat 1969 tarihinde Alparslan Türkeş liderliğinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "MHP" şeklindedir. Simgesi üç hilaldir. TBMM'de 48 milletvekili ile grubu bulunmaktadır. Genel başkanı Devlet Bahçeli'dir.

İdeolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Dokuz Işık

MHP'nin görüşünü milliyetçiliğin baskın olduğu, İslam dininin şekillendirdiği Türk milliyetçiliğini temel alan Dokuz Işık doktrini temsil etmektedir. Parti aşırı sağ yelpazede konumlandırılır.[6][7][8]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

1969-1980[değiştir | kaynağı değiştir]

Partinin sembollerinden olan bozkurt işareti

MHP, 8-9 Şubat 1969 günlerinde Adana'da yapılan genel kongrede Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'nin adını Milliyetçi Hareket Partisi olarak değiştirmesiyle kurulmuştur.[9] Büyük Kongreden sonra toplanan ilk genel idare kurulunda partinin amblemi "Üç Hilâl" olarak kararlaştırılmış ve aynı toplantıda MHP Gençlik Kolları (Ülkü Ocakları) için de "Hilâl İçinde Kurt" amblemi benimsenmiştir. MHP'nin bir de Türklerin özgürlüğünü temsil ettiğine inanılan bozkurt işareti vardır.

MHP, 1969 ve 1973 genel seçimlerinde büyük başarılar sağlayamamıştır. Suat Hayri Ürgüplü kabinesinde "Türkeşçi" olarak tanımlanan üç bakan vardı: Mehmet Altınsoy, Hazım Dağlı, Mustafa Kepir. 1965 seçimlerinde parti %2,2 oy aldı. Millî Bakiye sistemiyle 11 milletvekili çıkardı. 1 senatörü vardı. 1968'de 14'lerden dört kişi partiden istifa etti. 1969 seçiminde Alparslan Türkeş Adana'dan milletvekili seçildi, 1973'e kadar MHP mecliste bir kişiyle temsil edildi. 1973 seçiminde 3 milletvekiliyle meclise girdi. 1 Nisan 1975'te 1. Milliyetçi Cephe Hükûmeti (39. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti)'ne girdi. Alparslan Türkeş ve Mustafa Kemal Erkovan kabinede yer aldı. 22 Temmuz 1977'de oy oranını %3.4’ten, %6.4’e çıkartarak 16 milletvekiliyle mecliste grup oluşturdu ve senatoya bir üye soktu, bu seçimin ardından kurulan 2. Milliyetçi Cephe Hükûmeti (41. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti)'nde ise biri başbakan yardımcılığı olmak üzere beş bakanlıkla temsil edilerek büyük bir atılımda bulundu: Alparslan Türkeş (başbakan yardımcısı), Agah Oktay Güner, Cengiz Gökçek, Gün Sazak ve Sadi Somuncuoğlu.

Milliyetçi Hareket Partisi, milliyetçi muhafazakâr tabana seslendi. MSP ile görüş farklılığı milliyetçilik üzerindeydi. Alparslan Türkeş "Başbuğ" olarak nitelendiriliyordu. MHP, ÜGD, MİSK ve Pol-Bir kuruluşlarıyla toplumsal örgütlenmeye gitti. Birçok MHP'li 1970'lerdeki çatışmalarda sol görüşlüler tarafından öldürüldü. Ülkücülerin çatışmalara çekilmesinin fitilini, Ankara Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu öğrencisi ülkücü Ertuğrul Dursun Önkuzu'nun sol görüşlü öğrencilerce 3 gün boyunca işkence edilerek, 23 Kasım 1970 tarihinde öldürülmesi olayı ateşledi. Bu olaydan sonra, sol görüşlü gençlerle, ülkücü gençler sık sık çatıştı. Ülkücü gazeteci, yazar ve milletvekili İlhan Darendelioğlu, milletvekili ve bakan Gün Sazak, MHP İstanbul İl Başkanı Recep Haşatlı ve oğlu sol örgütlerin düzenlediği faili meçhul suikastlerde öldürüldüler.

MHP 1975'ten 12 Eylül Darbesine kadar bütün yurtta yaşanan terör olaylarında, Ülkü Ocakları'nın partiyle ilişkilendirilip suçlanmasıyla karşılaştı. Bozkurtlar veya "komando" olarak nitelenen gençler ile sosyalist sol militanların çatışması birçok kaynakta ülkenin bir iç savaşa sürüklendiği şeklinde yorumlandı ve askerler darbeden sonraki bildirilerinde en çok buna vurgu yaptılar. Bozkurtların baş sloganı Tanrı Türk'ü Korusun şeklindeydi. Parti bazılarınca nasyonal sosyalistlikle suçlandı, sol görüş taraftarlarınca faşistlikle itham edildi. Partililer her iki suçlamayı da reddetti ve Atatürk ilkelerine uygun olarak "Türk-İslam Ülküsü" (Ülkücülük) görüşünü savunduklarını dile getirdiler. MHP içindeki çalkantılarda görüşleri ırkçılığa yakın olarak tanımlananlar zamanla partiden atıldı. Türkeş, 1976'da Mekke'ye gidip hacı oldu. 1977'de Millî Selamet Partisi'nden umudunu kestiğini açıklayan Necip Fazıl Kısakürek'in desteğini kazandı. MHP'nin resmî günlük gazetesi Hergün gazetesiydi. Daha akademik olan Ortadoğu gazetesinde milliyetçi ve mukaddesatçı profesörler yazıyordu. Bayrak, Millet ve Millî Ülkü gazeteleri ile Adalet Partisi'nin yayın organları da partiye destek veriyordu. Töre dergisi partinin görüşlerini bilimsel tabanda araştırıyordu.

1983-1993[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana maddeler: Muhafazakâr Parti (Türkiye) ve Milliyetçi Çalışma Partisi

12 Eylül 1980 darbesi’nin ardından kapatılan MHP çizgisi, 1983 yılında yeni siyasal partiler kurulmasına izin verilince Mehmet Pamak tarafından kurulan Muhafazakâr Parti tarafından temsil edilmiştir. Bu parti 1985 yılında adını Milliyetçi Çalışma Partisi olarak değiştirmiştir. 1987 referandumundan sonra Türkeş'in siyasi yasağı kalkınca, MHP'nin tarihsel lideri, MÇP genel başkanı olmuştur.

1993-1997[değiştir | kaynağı değiştir]

27 Aralık 1992'de, 1979 yılındaki delegeleriyle toplanan MÇP Kurultayı, Sadi Somuncuoğlu'nun tüm çabalarına karşın MÇP’nin feshine, 24 Ocak 1993 tarihinde yapılan olağanüstü kongreyle ise partinin adının MHP olarak değiştirilmesine karar vermiştir.

1994 yerel seçimlerinde Amasya, Çankırı, Erzincan, Kars, Kastamonu, Kırşehir, Yozgat ve Iğdır illerinin belediyeleriyle birlikte toplam 118 belediye başkanlığını kazandı.

Aralık 1995 genel seçimlerinde %8.2 oy alan MHP, %10’luk seçim barajını aşamadığı için milletvekili çıkaramadı.

1997-2002[değiştir | kaynağı değiştir]

MHP Genel Başkanı Alparslan Türkeş'in vefatından sonra, 18 Mayıs 1997 tarihinde gerçekleştirilen parti kongresinde 6 aday genel başkanlık için yarıştı. Birinci tur oylamada Tuğrul Türkeş 412, Devlet Bahçeli 359, Ramiz Ongun 231, Enis Öksüz 104, Muharrem Şemsek 80, İbrahim Çiftçi 13 oy aldı. Çıkan kavga nedeniyle kongre ileri bir tarihe ertelendi. 6 Temmuz 1997’de yapılan ikinci tur oylamada Alparslan Türkeş'in oğlu Tuğrul Türkeş 487 oy alırken, 697 oy alan Devlet Bahçeli genel başkanlığa seçildi. 23 Kasım 1997'de yapılan olağan kongrede Bahçeli ve Türkeş, genel başkanlık için tekrar karşı karşıya geldi. Yapılan seçimde 483 oy alan rakibi karşısında 671 oy alan Bahçeli tekrar genel başkan seçildi.[10]

1999 yerel seçimlerinde Afyonkarahisar, Aksaray, Amasya, Bayburt, Çankırı, Erzincan, Erzurum (Büyükşehir), Gümüşhane, Iğdır, Isparta, Kastamonu, Karaman, Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Malatya, Muş, Niğde, Osmaniye, Uşak ve Yozgat illerinin belediyeleriyle beraber toplam 498 belediye kazandı.

MHP, 1999 Türkiye genel seçimlerinde %17.98 oy alarak DSP’nin ardından en çok oy alan ikinci parti oldu ve 129 milletvekili çıkardı.[11] Kurulan DSP-ANAP-MHP koalisyonunda, biri başbakan yardımcılığı olmak üzere 12 bakanlık alarak, ikinci büyük koalisyon ortağı oldu. 5. Ecevit Hükûmeti'ne katılırken Rahşan Ecevit'le sorun yaşayan MHP, yine de koalisyonda uyumla çalıştı, ancak ekonominin çökmesi üzerine dışarıdan getirilen Kemal Derviş ile uyuşamadı.[kaynak belirtilmeli] Eylül 2002'ye gelindiğinde TBMM'de 125 milletvekili kalmıştı.

Daha sonra iktidardayken Genel Başkan Devlet Bahçeli'nin isteği üzerine Temmuz 2002'de alınan kararla erken seçime gidildi. 3 Kasım 2002 tarihinde yapılan genel seçimlerde MHP için büyük bir yıkım oldu ve %18 olan oy oranı %8.3'e düştüğünden MHP parlamentoya giremedi.

2002-2016[değiştir | kaynağı değiştir]

Partinin Iğdır İl Başkanlığı binası

2002 seçimlerinde partinin seçim barajı altında kalarak TBMM’de temsil edilme imkanını yitirmesinden sonra Genel Başkan Bahçeli, "Sorumluluk şahsıma aittir" diyerek, 2003'te toplanacak olağanüstü kurultayda genel başkanlığı bırakacağını açıkladı. 12 Ekim 2003'te toplanan parti kongresinde Bahçeli, en yakın rakibi Ramiz Ongun'un 300 oyuna karşılık 688 oy alarak yeniden genel başkan seçildi.

2004 yerel seçimlerinde'nde Kastamonu, Niğde, Gümüşhane, Iğdır illerinin belediyeleriyle beraber toplam 247 belediye kazandı. 1999'da kazandığı Kırklareli CHP'ye diğer şehirler AK Parti'ye geçti.

2007 Türkiye genel seçimlerinde %14.29 oy alarak 71 milletvekilliği kazanmış ve mecliste yeniden grup kurmuştur.

2009 yerel seçimlerinde, biri büyükşehir olmak üzere 10 ilin belediye başkanlığını, toplamda da 490 belediye başkanlığı kazanmıştır. Bu seçimde AK Parti'nin elindeki Adana (Büyükşehir), Balıkesir, Isparta, Manisa, Karabük, Osmaniye, Uşak ve DSP'nin elinde bulundurduğu Bartın belediye başkanlıklarını kazanırken kendi elinde bulundurduğu Niğde belediyesi AK Parti'ye geçti. Ayrıca Gümüşhane ve Kastamonu belediyelerini de tekrar kazandı.

2011 Türkiye genel seçimlerinde %14,27 oy almış ve mecliste 53 milletvekilliği kazanmıştır. Iğdır'da en yüksek oyu almıştır.

2014 Türkiye yerel seçimlerinde AK Parti'nin elinde bulundurduğu Kars'ı ve CHP'nin elinde bulundurduğu Mersin (Büyükşehir)'i kazandı. Adana (Büyükşehir), Isparta, Karabük, Manisa (Büyükşehir), Bartın ve Osmaniye belediyelerini de tekrar kazanırken, Balıkesir (Büyükşehir), Kastamonu, Gümüşhane ve Uşak belediyeleri AK Parti'ye geçti. Ayrıca il belediyeleriyle beraber 116 belediye kazandı.

Haziran 2015 Türkiye genel seçimlerinde %16,29 oy alarak 80 milletvekilliği kazanmış ve yeniden grup kurmuştur. Birinci olabildiği tek il ise Devlet Bahçeli'nin memleketi "Osmaniye" olmuştur.

Kasım 2015 Türkiye genel seçimlerinde %11.94 oy alarak 40 milletvekili çıkartmıştır ve grup kurmuştur.

Kurultay süreci[değiştir | kaynağı değiştir]

Muhaliflerin öne çıkan ismi Meral Akşener, Mayıs 2016'da olağanüstü kongrenin engellenmesi üzerine konuşma yapıyor.

Kasım 2015 Türkiye genel seçimlerinden sonra MHP'de 547 delege olağanüstü kurultay taleplerini MHP Genel Merkezi'ne iletti. Meral Akşener, Sinan Oğan ve Koray Aydın kurultay çağrısında bulundu ve genel başkan adayı olduklarını açıkladılar. Fakat Bahçeli yaptığı açıklamayla kurultay çağrılarını reddetti, kurultay tarihi olarak 18 Mart 2018 tarihini işaret etti.[12] Muhaliflerin avukatları "Kurultay Çağrı Heyeti" oluşturularak, partinin olağanüstü kurultaya götürülmesi talebiyle Ankara 12. Sulh Hukuk Mahkemesinde dava açtı. Parti yönetimi imzalarla ilgili açılan davada karar vermek için Ankara 2. Sulh ceza mahkemesinden süre istedi.[12]

Bahçeli'ye karşı genel başkanlığını ilan eden 6 muhalif adayın katılımıyla MHP’nin 6.Olağanüstü Büyük Kongresi toplandı. Tüzük kurultayı olarak tanımlanan kongrede, genel merkez aksini iddia etse de kurultay toplanma sayısına ulaşıldığı noter huzurunda teyit edildi. Kongrede kabul edilen değişiklik önerileriyle parti tüzüğündeki 13 madde yenilendi. Değişikliklerle birlikte parti tüzüğündeki ‘olağanüstü kurultaylarda genel başkan seçimi yapılmasını’ engelleyen madde ‘seçim yapılabilir’ şeklinde değiştirildi.[13]

2016-günümüz[değiştir | kaynağı değiştir]

Partinin 12. olağan kurultayından bir görünüm (18 Mart 2018)

2018 Türkiye genel seçimlerinde Adalet ve Kalkınma Partisi ile Cumhur İttifakı'nı kuran MHP, %11,10 oy alarak 49 milletvekilliği kazandı. 2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde ise aday çıkarmayarak AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı destekledi.

2019 Türkiye yerel seçimlerinde AK Parti ile kısmi ittifak yapan MHP; AK Parti'nin elindeki Amasya, Bayburt, Çankırı, Erzincan, Karaman, Kastamonu ve Kütahya belediye başkanlıklarını kazanırken Bartın, Karabük, Manisa (Büyükşehir) ve Osmaniye belediyelerini de tekrar kazandı. Isparta belediyesi AK Parti'ye, Adana (Büyükşehir) ve Mersin (Büyükşehir) belediyeleri CHP'ye ve Kars belediyesi HDP'ye geçti. MHP il belediyeleriyle birlikte 166 belediye kazandı.

Genel başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Milliyetçi Hareket Partisi genel başkanları listesi

9 Şubat 1969'da açılan Milliyetçi Hareket Partisi'nin bugüne kadar genel başkanlığı yapan kişilerin listesi.

# İsim Resim Görev Başlangıcı Görev Bitişi Görev Süresi
1 Alparslan Türkeş MBKTürkeş.jpg 8 Şubat 1969 4 Nisan 1997 28 yıl, 55 gün
− Muhittin Çolak (vekil)[14] Blanco portrait.svg 5 Nisan 1997 10 Haziran 1997 66 gün
− Tuğrul Türkeş (vekil)[14] Tugrukturkes (cropped).png 10 Haziran 1997 6 Temmuz 1997 26 gün
2 Devlet Bahçeli Devlet Bahçeli VOA 2015 (cropped).jpg 6 Temmuz 1997 Görevde 24 yıl, 115 gün

Mevcut Başkanlık Divanı üyeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

# Adı Görevi
1 Devlet Bahçeli Genel Başkan
2 Edip Semih Yalçın Genel Başkan Yardımcısı (Teşkilat İşleri)
3 Feti Yıldız Genel Başkan Yardımcısı (Hukuk ve Seçim İşleri)
4 Mustafa Kalaycı Genel Başkan Yardımcısı (Siyasi İşler, Parlamento ve Hükûmet İlişkileri)
5 İsmail Faruk Aksu Genel Başkan Yardımcısı (Ekonomik ve Sosyal Politikalar)
6 İsmail Özdemir Genel Başkan Yardımcısı (Medya, Tanıtım ve Halkla İlişkiler)
7 Mevlüt Karakaya Genel Başkan Yardımcısı (Mali İşler)
8 Kamil Aydın Genel Başkan Yardımcısı (Türk Dünyası ve Uluslararası İlişkiler)
9 İzzet Ulvi Yönter Genel Başkan Yardımcısı (Araştırma ve Strateji Geliştirme)
10 Sadir Durmaz Genel Başkan Yardımcısı (Yerel Yönetimler)
11 Pelin Yılık Genel Başkan Yardımcısı (Aile, Kadın ve Yan Kuruluşlar)
12 Yaşar Yıldırım Genel Başkan Yardımcısı (Mesleki ve Sivil Toplum Kuruluşları ile İlişkiler)
13 Filiz Kılıç Genel Başkan Yardımcısı (Parti İçi Eğitim, Siyaset ve Liderlik Okulu)
14 İsmet Büyükataman Genel Sekreter
15 Tamer Osmanağaoğlu Genel Sekreter Yardımcısı (İdari, Mali ve Teknik İşler)
16 Bahadır Bumin Özarslan Genel Sekreter Yardımcısı (Siyasi ve Sosyal İşler ile Protokol İşleri)

Milliyetçi Hareket Partisi ve seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim Harita Genel Başkan Oy Sandalye Meclis Sıra
# % ± Y # ±
1969 Mhp1969secim.png Alparslan Türkeş 274,225
%3,02
 —
1 / 450
 — Muhalefet 5.
1973 Mhp1973secim.png 362,208
%3,38
 artış 0,36
3 / 450
 artış 2 Muhalefet 6.
1977 Mhp1977secim.png 951,544
%6,42
 artış 3,04
16 / 450
 artış 13 Koalisyon 4.
1981-1993 arası kapalı kaldı.
1995 Mhp1995secim.png Alparslan Türkeş 2,301,343
%8,18
 artış 1,76
0 / 550
 azalış 16 Baraj Altında Kaldı 6.
1999 Mhp1999secim.png Devlet Bahçeli
Devlet Bahçeli 		5,606,634
%17,98
 artış 9,80
129 / 550
 artış 129 Koalisyon 2.
2002 Mhp2002secim.png 2,629,808
%8,35
 azalış 9,63
0 / 550
 azalış 129 Baraj Altında Kaldı 4.
2007 Mhp2007secim.png 5,001,869
%14,27
 artış 5,92
71 / 550
 artış 71 Muhalefet 3.
2011 Mhp2011secim.png 5,585,513
%13,01
 azalış 1,26
53 / 550
 azalış 18 Muhalefet 3.
2015 Haziran Mhp2015secim.png 7,520,006
%16,29
 artış 3,28
80 / 550
 artış 27 Muhalefet 3.
2015 Kasım Mhp2015Kasım.png 5,694,136
%11,90
 azalış 4,39
40 / 550
 azalış 40 Muhalefet 4.
2018 Mhp2018secim.png 5,466,775
%11,10
 azalış 0,80
49 / 600
 artış 9 Hükûmet Destek 4.

Yerel seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim Genel Başkan İl Genel Meclisi Belediye
Oy %
1973 Alparslan Türkeş 133,089
%1,33
5 / 1.640
1977 819,136
%6,62
55 / 1.730
1981-1993 arası kapalı kaldı.
1994 Alparslan Türkeş 2,239,117
%7,95
118 / 2.695
1999 Devlet Bahçeli 5,401,597
%17,17
500 / 3.200
2004 3,372,249
%10,45
268 / 3.193
2009 6,683,600
%16,27
490 / 2.903
2014 7,399,119
%17,82
166 / 1.351
2019 3,756,245
%8,12
234 / 1.385

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2020. 
  2. ^ "Milliyetçi Hareket Partisi". 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2021. 
  3. ^ "Turkish far right on the rise". The Independent. 20 Nisan 1999. 14 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2014.  (İngilizce)
  4. ^ Avcı, Gamze (Eylül 2011). "The Nationalist Movement Party's Euroscepticism: Party Ideology Meets Strategy" (PDF). South European Society and Politics. 16 (3). Routledge. ss. 435-447. doi:10.1080/13608746.2011.598359. ISSN 1743-9612. 21 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.  (İngilizce)
  5. ^ Çınar, Alev; Burak Arıkan (2002). "The Nationalist Action Party: Representing the State, the Nation or the Nationalists?". Barry Rubin & Metin Heper (Ed.). Political Parties in Turkey. Londra: Routledge. s. 25. ISBN 0714652741. 2 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2021.  (İngilizce)
  6. ^ Ali Dağlar (20 Temmuz 2008). "MHP artık Avrupalı bir aşırı sağ parti ve anamuhalefet adayı". hurriyet.com.tr. 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. 
  7. ^ "Turkish far right on the rise" (İngilizce). independent.co.uk. 20 Nisan 1999. 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. 
  8. ^ "Turkey and the EU: Will they Split before they Marry?" (İngilizce). spiegel.de. 3 Ekim 2005. 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. 
  9. ^ "MHP Tarihçe". mhp.org.tr. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. 
  10. ^ Suavi Aydın, Yüksel Taşkın (2014). 1960'tan Günümüze Türkiye Tarihi (2014 bas.). İstanbul: İletişim Yayınları. s. 452. ISBN 978-975-05-1462-3. 
  11. ^ "1999 Yılı Genel Seçim Sonuçları". belgenet.net. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015. 
  12. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2016. 
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2016. 
  14. ^ a b Genel Başkan Vekili olarak

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Benzer Makaleler