Louisiana

Louisiana

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Louisiana
Eyalet
Louisiana mührü
Mühür
Louisiana in United States.svg
Ülke Amerika Birleşik Devletleri Amerika Birleşik Devletleri
Başkent Baton Rouge
En büyük şehir New Orleans
İdare
 • Vali John Bel Edwards (D)
 • Vali vekili Billy Nungesser (R)
 • Üst meclis Louisiana Senatosu
 • Alt meclis Louisiana Temsilciler Meclisi
 • Senatörler Bill Cassidy (R)
John Kennedy (R)
Yüzölçümü
 • Toplam 135,382 km² (52,271 mil²)
 • Kara
 112,927 km² (43,601 mil²)
 • Su
 21,455 km² (8,283 mil²)
Rakım 30 m (90 ft)
En yüksek nokta 163 m (534 ft)
En alçak nokta −2,5 m (−8,2 ft)
Nüfus
 (2020)
 • Toplam 4,661,468
 • Yoğunluk 41,3/km² (106/mil²)
Zaman dilimi UTC-06.00
 • Yaz (YSU) UTC-05.00
ISO 3166 kodu US-LA
Resmî site
louisiana.gov

Louisiana ya da Luisyana, ABD'nin eyâletlerinden birisidir.

İsmini Fransa kralı olan XIV. Louis'ten almıştır. Bölge (Mississippi ve Kayalık Dağlar arasındaki tüm topraklar), Napolyon liderliğindeki Fransızlar tarafından 1800 yılında İspanyollar'dan alındıktan üç yıl sonra (1803) Amerikalılar'a 80 milyon franka satılmıştır. Amerikan tarihinde bu alışverişin büyük önemi vardır. Çünkü parayla alınan bu bölgenin sınırları, 1803 yılındaki Birleşik Devletler sınırlarından daha büyüktür. Cazın doğum yeri burasıdır. Ülkede her yıl nisan ayında caz festivalleri düzenlenir.

Avrupalılar tarafından keşif ve kolonizasyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Louisiana'yı ziyaret eden ilk Avrupalı kaşifler, Pánfilo de Narváez liderliğindeki bir İspanyol seferinin Mississippi Nehri'nin ağzını bulduğu 1528'de geldi. 1542'de Hernando de Soto'nun seferi eyaletin kuzeyine ve batısına doğru ilerledi (Cado ve Tunica gruplarıyla karşılaştı) ve ardından 1543'te Mississippi Nehri'ni aşağıya Meksika Körfezi'ne takip etti. İspanya'nın Louisiana'ya olan ilgisi bir buçuk yüzyıl boyunca kayboldu.

17. yüzyılın sonlarında, egemen, dini ve ticari amaçları içeren Fransız ve Fransız Kanada seferleri, Mississippi Nehri ve Körfez Kıyısında bir dayanak oluşturdu. Fransa, ilk yerleşimleriyle Kuzey Amerika'nın geniş bir bölgesine hak iddia etti ve Meksika Körfezi'nden Kanada'ya uzanan bir ticari imparatorluk ve Fransız ulusu kurmaya başladı.

1682'de Fransız kaşif Robert Cavelier de La Salle, Louisiana bölgesini Fransa'nın Kral XIV.Louis onuruna adlandırdı. İlk kalıcı yerleşim yeri, Fort Maurepas (şu anda Ocean Springs, Mississippi, Biloxi yakınlarında), 1699'da Kanadalı Fransız subayı Pierre Le Moyne d'Iberville tarafından kuruldu. O zamana kadar Fransızlar, Mississippi'nin ağzında, Fransızca'da La Balise (veya La Balize), "deniz işareti" dedikleri yerleşim yerinde küçük bir kale inşa etmişlerdi. 1721'de nehirdeki gemileri yönlendirmek için burada 62-fit (19 m) ahşap deniz feneri tipi bir yapı inşa ettiler.[1]

Kraliyetin Illinois Ülkesi'nin yönetimini Kanada'dan Louisiana'ya devretmesinin ardından 1722 tarihli bir kraliyet düzenlemesi, Great Lakes'in güneyinde Rocky Dağları ve Alleghenies arasında Fransa tarafından hak iddia edilen tüm topraklar" ifadesiyle Louisiana'nın en geniş tanımını içeriyor olabilir:[2]

Bir nesil sonra, Kanada ve Louisiana arasındaki ticari çatışmalar, Fransız kolonileri arasında daha belirgin bir sınır oluşmasına yol açtı; 1745'te Louisiana valisi general Vaudreuil topraklarının kuzey ve doğu sınırlarını Wabash vadisi olarak Vermilion Nehri ağzına kadar belirledi (günümüzde Danville, Illinois yakını); oradan kuzeybatıdan Illinois Nehri üzerindeki le Rocher'a ve oradan batı Rock Nehri'nin ağzına (günümüzde Rock Island, Illinois) ‘ya kadar.[2] Böylece, Vincennes ve Peoria, Louisiana'nın erişiminin sınırıydı; Ouiatenon (günümüze yukarı Wabash'ta Lafayette, Indiana yakınları), Şikago, Fort Miami'deki ileri karakollar (günümüze Fort Wayne, Indiana yakınları) ve Prairie du Chien Wiskonsin Kanada'ya bağlı olarak faaliyet gösteriyordu.[2]

Natchitoches (bugünkü kuzeybatı Louisiana'da Kızıl Nehir boyunca) yerleşimi Louis Juchereau de St. Denis tarafından 1714'te kuruldu ve[3] onu Louisiana'nın modern eyaletinde en eski kalıcı Avrupa yerleşim yeri yaptı. Fransız yerleşiminin iki amacı vardı: Eski San Antonio Yolu üzerinden Texas'ta İspanyollarla ticaret yapmak ve Louisiana'ya doğru İspanyol ilerlemelerini caydırmak. Yerleşim kısa sürede gelişen bir nehir limanı ve kavşak haline geldi ve nehir boyunca getirilen Afrikalı kölelerce işletilen geniş pamuk krallıklarına yol açtı. Zamanla, yetiştiriciler büyük tarlalar geliştirdi ve büyüyen kasabada güzel evler inşa etti.

Güneydeki emtia mahsulü öncelikle şeker kamışı olmasına rağmen, bu New Orleans ve diğer yerlerde tekrarlanan bir model haline geldi.

Cajuns olarak tanınmaya başlayan Fransız Acadians, güney Louisiana'nın bataklıklarına, özellikle Atchafalaya Havzası'na yerleşti.

Louisiana'nın Fransız yerleşimleri, Mississippi kıyıları ve ana kolları boyunca yoğunlaşan, Louisiana'dan Illinois Ülkesi olarak adlandırılan bölgenin kuzeyine kadar, günümüzün St. Louis, Missouri'si daha fazla keşfe ve karakola katkıda bulundu. İkincisi, Illinois'den Fransız sömürgecilerce yerleştirildi.

Başlangıçta Mobile ve ardından Biloxi, La Louisiane'nin başkenti oldu.[4][5] Mississippi Nehri'nin ticari ve askeri çıkarlar için önemini kabul eden ve başkenti şiddetli kıyı fırtınalarından korumak isteyen Fransa, New Orleans'ı 1722'den itibaren Great Lakes'in güneyinde sivil ve askeri otoritenin merkezi olarak geliştirdi. O zamandan Amerika Birleşik Devletlerinin 1803’de Louisiana’nın Satın Alınışı ile bölgeyi ele geçirmesine kadar Fransa ve İspanya New Orleans'ın ve Mississippi'nin batısındaki toprakların kontrolü için yarıştı.

1720'lerde Alman göçmenler Mississippi Nehri boyunca Alman Sahili olarak adlandırılan bir bölgeye yerleştiler.

Fransa, Mississippi'nin doğusundaki topraklarının çoğunu 1763'te İngiltere'nin Yedi Yıl Savaşı'ndaki zaferi sonrasında Büyük Britanya'ya bıraktı (genellikle Kuzey Amerika'da Fransız ve kızıldereli Savaşı olarak anılır). Louisiana'nın geri kalanı, New Orleans çevresi ve Pontchartrain Gölü çevresindeki mahalleler de dahil olmak üzere, Fontainebleau Antlaşması (1762) ile İspanya'nın bir kolonisi haline gelmişti. Nehrin her iki yakasındaki güç aktarımı, on yıl sonrasına kadar ertelenecekti.

1765'te, İspanyol egemenliği sırasında, Fransız ve Kızılderili Savaşı'ndan sonra İngiliz hükümetince Fransız kolonisinin Acadia'dan (şimdiki Nova Scotia, New Brunswick ve Prince Edward Adası)’ndan kovulması ile birkaç bin Acadian Louisiana'ya doğru yola çıktı. Esasen şimdi Acadiana olarak adlandırılan güneybatı Louisiana bölgesine yerleştiler. Daha fazla yerleşimci kazanmaya hevesli olan vali Luis de Unzaga y Amézaga,[6] Louisiana'nın Cajunlarının ataları olan Akadyalıları memnuniyetle karşıladı.

Isleños denilen İspanyol Kanarya Adalıları, 1778 ve 1783 yılları arasında İspanya'nın Kanarya Adaları'ndan İspanyol tacı altında Louisiana'ya göç etti. 1800'de, Fransız Napolyon Bonapart iki yıl boyunca gizli tutulan bir düzenlemeyle San Ildefonso Antlaşmasında İspanya'dan Louisiana'yı geri aldı.

Kasabaları[değiştir | kaynağı değiştir]


Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ David Roth, "Louisiana Hurricane History: 18th century (1722–1800)", Tropical Weather—National Weather Service—Lake Charles, LA, 2003, accessed May 7, 2008 5 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ a b c Ekberg, Carl (2000). French Roots in the Illinois Country: The Mississippi Frontier in Colonial Times. Urbana and Chicago, Ill.: University of Illinois Press. ss. 32-33. ISBN 9780252069246. Erişim tarihi: 29 Kasım 2014. 
  3. ^ "Dunn. "History of Natchitoches."". www2.latech.edu. Erişim tarihi: 7 Haziran 2021. 
  4. ^ "LA claims 1st Mardi Gras; here's what really happened". al (İngilizce). 1 Şubat 2018. Erişim tarihi: 7 Haziran 2021. 
  5. ^ "History of Biloxi, Mississippi". City of Biloxi Government (İngilizce). Erişim tarihi: 7 Haziran 2021. 
  6. ^ | |Frank Cazorla (2019). "The governor Louis de Unzaga (1717–1793) Pioneer in the Birth of the United States of America and the liberalism". pages 49, 52, 62, 74, 83, 90, 150 y 207. | 978-84-09-1241-07 | https://fundacionmalaga.com/libro/gobernador-luis-unzaga-1717-1793/ |http://dbe.rah.es/biografias/35206/luis-de-unzaga-y-amezaga%7C[ölü/kırık bağlantı]

Benzer Makaleler