Kızılcahamam
| Kızılcahamam | |
|---|---|
 Kızılcahamam'ın kızılötesi görüntüsü | |
 Ankara'nın Türkiye'deki konumu | |
 | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Ankara |
| Coğrafi bölge | Karadeniz bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Can Aksoy[1] |
| • Belediye başkanı | Süleyman Acar (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1,762 km² (680 mil²) |
| Rakım | 975 m (3.198 ft) |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 32,647 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 27.507 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 06890 |
| İl alan kodu | 0312 |
| İl plaka kodu | 06 |
Kızılcahamam, Ankara ilinin kuzey kısmında yer alan bir ilçesidir. E5 Ankara-İstanbul Devlet Karayolu üzerindedir. Kızılcahamam, Çubuk, Kahramankazan, Ayaş, Güdül, Çamlıdere ilçeleri ile Bolu ve Çankırı illeri arasında kalır. Dağlık ve ormanlık bir ilçe olan Kızılcahamam, 1712 kilometrekarelik bir alanı kaplar. İç Anadolu ile Karadeniz arasında geçişi sağlar. Köroğlu Dağları ilçenin en önemli dağı, Sakarya Irmağı'nın kollarından biri olan Kirmir Çayı da ilçedeki en önemli akarsudur. Ankara'ya içme suyu sağlayan Kurtboğazı, Eğrekkaya ve Akyar barajları Kızılcahamam Belediyesi sınırları içerisinde kalır. İlçe merkezinde yeteri miktarda düzlük alan bulunmadığından dolayı çok sıkışık bir yerleşim mevcuttur. Buna rağmen ilçe merkezleri dağ yamaçlarına doğru sürekli genişleme eğilimindedir. Roma döneminden beri kullanıldığı bilinen Kızılcahamam kaplıcaları Türkiye çapında ün kazanmıştır. Kızılcahamam genellikle Soğuksu Millî Parkı, kaplıcaları, otelleri, maden suları, tarihi yerleri ve festivalleri ile tanınır. Şifa merkezidir. Termal suları pek çok hastalığa iyi gelmektedir. Ankara'ya yakınlığı nedeniyle özellikle hafta sonları çok sayıda günübirlikçi turist ağırlar. İlçe içindeki çok sayıdaki lokantalar Ankara'dan gelen misafirlere ve kaplıca ziyaretçilerine hizmet verir. Pazar günleri kurulan köylü pazarlarında civar köylerden gelen köylüler, getirdikleri yöresel ve doğal ürünlerini pazarlarlar. Son yıllarda yapılan büyük oteller kongre ve toplantılara ev sahipliği yapmakta, bu yolla ilçe turizmine büyük katkılar sağlamaktadırlar.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kızılcahamam'da yerleşimin ne zaman başladığı bilinmemekle beraber, ilk çağlara kadar uzanmaktadır. İlk önce Hititlerin daha sonra da sırasıyla Friglerin, Lidyalıların, Perslerin, Galatların, Romalıların, Bizanslıların hakimiyetinde kalmıştır. 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra Türkler Anadolu'nun her bir yerine akınlar yapmaya başlamışlar, 1073 yılında Ankara ve civarına gelerek çevreye yayılmışlardır. Anadolu'ya gelerek yerleşen Oğuz Türkleri Türk boylarının en soylularındandır. Anadolu'ya yerleşen bugünkü Türklerin atalarını teşkil eden Oğuzların Bozoklar ve Üçoklar olmak üzere 24 boya ayrıldıkları, Bozok boylarının; Kayı, Bayat, Alkaevli, Karaevli, Yazdır, Dodurga, Döğer, Yaparlı, Afşar, Beğdili, Kızık, Karkın; Üçok boylarınınsa Bayındır, Peçenek, Çavuldur, Çepni, Salur, Eymür, Ulayundluğ, Yüreğir, İğdir, Büğdüz, Yıva, Kınık olduğu bilinmektedir. Bu Oğuz boylarının adlarına Kızılcahamam ilçesinde ve çevresinde çok sık rastlamak mümkündür. Buna göre Malazgirt Zaferi'nden sonra Anadolu'ya yerleşen Oğuz Türkleri bugünkü bölge insanının kökenini teşkil etmektedir. 1071 Malazgirt Zaferi'nden sonra Selçuklu Devleti Anadolu'ya akınlar yaparak 1073 yılında Ankara ve civarını ele geçirmişlerdir. Selçuklu Devleti'nin yıkılmasıyla beyliklerin hüküm sürmesinden sonra 1356 yılında Osmanlı Sultanı Orhan Gazi'nin oğlu Süleyman Paşa tarafından alınan Ankara ve civarları Osmanlıların eline geçmiştir. 1356 yılından itibaren Ankara Sancağı'na bağlı bir kaza olan Yabanabad'ın ilçe merkezi Demirciören köyüdür. 1880 yılında ilçe merkezi bugünkü Pazar beldesine nakledilmiş ve 1915 yılına kadar buradan idare edilmiştir. Yol güzergahında olması ve şifalı suların bulunması sebebiyle ilçe merkezi 1915 yılında Pazar beldesinden alınarak Kızılcahamam'a taşınmıştır. Ankara yıllıklarında Kızılcahamam ismi Yabanabad olarak geçmektedir.
Kızılcahamam için Evliya Çelebi Seyahatnâme'sinde, "On gün yaban ovasında gezdik, bu da Engürü (Ankara) Sancak içinde yüz parça mamur köyü olan Subaşılık'tır ve hafta pazarı olan bir ilçedir." diyerek bahsetmektedir.
Şifalı Sular[değiştir | kaynağı değiştir]
İlçede birçok hastalığa deva olan şifalı sular, İlk Çağ'dan beri kullanılagelmiştir. Başta romatizmal olmak üzere birçok derdine deva arayan hastalar özellikle yaz mevsiminde ilçeye gelip 1-2 haftalık sürelerle kalırlar.
Fosil kayıtları[değiştir | kaynağı değiştir]
Anadolu'daki ilk insansı kalıntıları Fikret Ozansoy tarafından Kızılcahamam ilçesinde bulunmuş ve bunlara Ankarapithecus meteai adı verilmiştir.[3][4]
Kızılcahamam'da Spor[değiştir | kaynağı değiştir]
Kızılcahamamspor, Ankara ilinin yeşil-beyaz renkli köklü ekiplerindendir.
Gazi Üniversitesi Kızılcahamam MNT Bayan Futbol Takımı, Kadınlar 1. Ligi'nde mücadele etmektedir.
Kızılcahamam Güreş Takımı, büyük başarılar yakalamış olup Türklerin "ata sporu" addedilen güreşi ilçede yaşatıyor. Ayrıca her yıl ilçe festivallerinde geleneksel olarak yağlı güreş müsabakaları yapılmaktadır.
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1965[5] | 42.649 | 5.202 | 37.447 |
| 1970[6] | 36.645 | 6.017 | 30.628 |
| 1975[7] | 36.686 | 7.050 | 29.636 |
| 1980[8] | 35.513 | 8.620 | 26.893 |
| 1985[9] | 32.162 | 10.796 | 21.366 |
| 1990[10] | 34.456 | 12.856 | 21.600 |
| 2000[11] | 33.623 | 16.195 | 17.428 |
| 2007[12] | 25.288 | 16.655 | 8.633 |
| 2008[13] | 25.900 | 16.767 | 9.133 |
| 2009[14] | 25.522 | 16.810 | 8.712 |
| 2010[15] | 25.203 | 16.726 | 8.477 |
| 2011[16] | 24.966 | 16.605 | 8.361 |
| 2012[17] | 24.635 | 16.504 | 8.131 |
| 2013[18] | 26.694 | 26.694 | veri yok |
| 2014[19] | 25.767 | 25.767 | veri yok |
| 2015[20] | 25.179 | 25.179 | veri yok |
| 2016[20] | 25.021 | 25.021 | veri yok |
| 2017[20] | 24.947 | 24.947 | veri yok |
| 2018[20] | 32.647 | 32.647 | veri yok |
| 2019[20] | 28.350 | 28.350 | veri yok |
| 2020[20] | 27.507 | 27.507 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]
Belediye başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | Ad | Parti |
|---|---|---|
| 1984 | Fethi Albayrak | ANAP |
| 1989 | Esen Ali Sezen | DYP |
| 1994 | Yaşar Yıldırım | BBP |
| 1999 | Salih Öztürk | MHP |
| 2004 | Adem Özbekler | AK Parti |
| 2009 | Coşkun Ünal | MHP |
| 2014 | Muhittin Güney | AK Parti[21] |
| 2019 | Süleyman Acar |
Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]
Kızılcahamam Ankara’ya 79 km, E-89 karayolu ve TEM otoyoluyla 45 dakika uzaklıktadır. Esenboğa Havaalanına ise 1 saat uzaklıktadır. İstanbul’a karayolu ile uzaklığı da 350 km'dir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Kızılcahamam ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2015.
- ^ "1/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ Focus dergisi 21 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ankara Kızılcahamam yakınlarındaki Sinaptepe'de Prof. Dr. Fikret Ozansoy, hominoid evrimine ilişkin ilk fosilleri buluyor. Adını 1957'de, Ankarapithecus meteai koyduğu bu fosil, daha sonra Ankara maymunu şeklinde de tanındı.
- ^ "Anadolu Medeniyetleri Müzesi - Kazan Sinap Kazısı'nı yapmakta ve bulguları sergilemektedir". 22 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2008.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Kızılcahamam Nüfusu - Ankara". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Ankara Kızılcahamam Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "wikipedia". 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2014.
