Kayseri

Kayseri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kayseri
İl & Büyükşehir
Yukarıdan aşağıya: 1) Kayseri Kadir Has Şehir Stadyumu 2) Sivas Caddesi 3) Atatürk Heykeli 4) Cumhuriyet Meydanı 5) Kayseri Kalesi 6) Kayseri tramvayı
Yukarıdan aşağıya: 1) Kayseri Kadir Has Şehir Stadyumu 2) Sivas Caddesi 3) Atatürk Heykeli 4) Cumhuriyet Meydanı 5) Kayseri Kalesi 6) Kayseri tramvayı
Kayseri'nin Türkiye'deki konumu
Kayseri'nin Türkiye'deki konumu
Kayseri (tr).svg
Ülke Türkiye
Bölge İç Anadolu Bölgesi
İdare
 • Büyükşehir Belediye Başkanı Memduh Büyükkılıç[1] (AK Parti)
 • Vali Şehmus Günaydın[2]
Yüzölçümü
 • Toplam 16,969 km² (6.551 mil²)
Rakım 1.054 m (3.458 ft)
Nüfus
 (2020)
 • Toplam 1,421,455[3]
Zaman dilimi UTC+03.00 (TRS)
Alan kodu (+90) 352
Plaka kodu 38

Kayseri, Türkiye'nin bir ilidir.[4] Ankara ve Konya'dan sonra İç Anadolu'nun üçüncü büyük kenti ve sanayi merkezidir. Ayrıca Türkiye'nin en kalabalık 14. şehri olup yüz ölçümü olarak Türkiye'nin en büyük 8. ilidir. Akkışla, Bünyan, Develi, Hacılar, İncesu, Kocasinan, Melikgazi, Pınarbaşı, Sarıoğlan, Sarız, Tomarza, Yahyalı, Talas, Özvatan, Felahiye ve Yeşilhisar olmak üzere 16 ilçeden oluşmaktadır.

Orta Kızılırmak Bölümünde, Erciyes Dağı'nın eteklerinde bir ildir. Kuzey ve kuzeybatıda Yozgat, kuzey ve kuzeydoğuda Sivas, doğuda Kahramanmaraş, güneyde Adana, güneybatıda Niğde, batıda ise Nevşehir illeriyle çevrilidir. Dünyanın en eski şehirlerinden biri olan Kayseri (eski Mazaka, Kaisareia), klasik çağlarda Kapadokya adı verilen bölgededir. Kızılırmak'ın güneyinde bulunan bu bölge, Tuz Gölü'nden Fırat Nehri'ne kadar uzanır. İpek Yolu buradan geçer. Bölge, pek çok uygarlığın beşiği olmuştur.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri kentinin adı Latince Caesarea, Yunanca καισαρεία (kaysaria) adı Arapça biçiminden Türkçeleştirilmiştir. Eski isimleri Mazaka ve Kaisareia (Fransızca Césarée)'dır.

"Kayser" veya "kaysar" (Arapça ve Osmanlıca: قيصر), Roma ve Doğu Roma (Bizans) imparatorlarına verilen Caesar (Yunanca: καισαρ, kaisar) unvanının İslam ülkelerinde kullanılan biçimidir. Osmanlı sultanları II. Mehmed'ten başlayarak resmî sıfatları arasında Kayser-i Rum unvanını da kullanmışlardır.

Caesar asıl olarak Romalı devlet adamı Caius Julius Caesar'ın (MÖ 100-44) lakabıdır (cognomen). Caesar'ın manevi oğlu olan ilk Roma imparatoru Gaius Julius Caesar Octavianus, onursal bir unvan olarak Caesar lakabını benimsemiştir. Daha sonraki Roma imparatorları da Caesar ve Augustus unvanlarını bir arada kullanmışlardır.

Rus hükümdarları, Caesar adının Rusça biçimi olan tsar (Rusça: цар, çar) unvanını 1453'te İstanbul'un Türkler tarafından fethinden kısa bir süre sonra benimsemişlerdir. Adlandırmanın amacı, Osmanlı sultanlarının Rum kayserliğine varis olma iddiasına karşı koymak ve Bizans tahtının mirasında hak iddia etmektir.

Kutsal Roma Germen İmparatorluğu (961-1804), Avusturya İmparatorluğu (1806-1918) ve Alman İmparatorluğu (1871-1918) da Latince Caesar ve Almanca Kaiser unvanlarını kullanmıştır. Özellikle son Alman imparatoru II. Wilhelm (1888-1918), Kaiser unvanını ön plana çıkarmıştır. Türkçe kullanımda Alman imparatorunun lakabı çoğu zaman kayzer, eski Rum ve Osmanlı hükümdarlarının lakabı ise kayser imlasıyla yazılır. Ayrıca Yılanlıdağ'ın zirvesinde dönemin en büyük Kapadokya kralına ait olan mezar kabri keşfedilmiş, çevresinde çok eski tarihî bir kale ve kale ortasında bir darphane de bulunmuştur. Kale içindeki kazılarda ele geçen bir tablete göre bu dağ üzerinde gizli bir yerde yer altı şehri ve hazineler bulunmakta olduğu iddia edilmektedir.[kaynak belirtilmeli]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Hititler dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri, MÖ 4000 ile MS 2000 olmak üzere 6000 yıllık bir tarihe sahiptir. MÖ 2000 yıllarında Anadolu’ya gelen Hititler, Kayseri’ye 22 km uzaklıkta bulunan Kültepe (Kaniş) şehrini kurmuşlardır. Kültepe, Kayseri ovasının en büyük şehri ve Anadolu’nun en büyük höyüklerinden biridir. Kültepe’nin hemen yanında yer alan Karum’da (Pazarşehir) yapılan kazılarda bu döneme ait çivi yazısı ile çeşitli yazılı tabletler bulunmuş ve bu tabletlerden Asurlu tüccarlarla Hititli yerliler arasındaki ticari ilişkilere ait bilgiler elde edilmiştir. Kültepe, MÖ 4000 yılından Roma devri sonuna kadar devamlı olarak yerleşme görmüştür.

Bizans dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

M.S. 395’te Roma İmparatorluğu ikiye bölününce bu bölge (Kapadokya) Anadolu’nun diğer bölgeleri gibi Doğu Roma(Bizans)'nın payına düşmüştür. Hristiyanlık yayılırken Kayseri bu dinin en büyük merkezlerinden biriydi.

M.S. 6. asırda İmparator Justinianus, Kayseri’yi surlarla çevirdi ve bâzı îmâr faaliyetlerinde bulundu. Emevîler zamanında 690, 726, 729 ve 732’de İslâm orduları Halife Abdülmelik, Mesleme, Said ibni Hişam ve Süleyman ibni Hişam Kayseri’yi dört defa fethettiler. Fakat yeniden Bizans’ın eline geçti.

Anadolu Selçuklu Devleti dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Selçuklular Kayseri’yi Malazgirt Zaferi'nden birkaç yıl önce ele geçirmişler, fakat tam olarak 1071 zaferinden sonra hâkimiyet kurmuşlardır. Selçuklular devrinde Kayseri, Konya’dan sonra ikinci başkent oldu. Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubât zamanında Kayseri’nin durumu Bizans devrini gerilerde bıraktı. En parlak devrini yaşadı. Selçuklu Türkiye’sinin Konya’dan sonra en önemli şehri Kayseri’ydi. Dünyânın en güzel beldelerinden biri hâline geldi. Şehir birbirinden güzel eserlerle süslendi. Bugün Kayseri’deki eski eserlerin çoğu ve en değerlileri Selçuklu devrinden kalmış olanlardır. Selçuklulardan sonra İlhanlılar bu bölgeye hâkim oldular. 1277’de Mısır-Suriye Türk Memlûk Sultanı Baybars Kayseri’ye geldi, fakat İlhanlılar’dan Kayseri’yi geri alamadı.

Anadolu Beylikleri Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

On dördüncü asırda Alaeddin Eretna İlhanlıların Anadolu genel vâlisi olarak Kayseri’ye geldi. İlhanlı İmparatorluğu yıkılınca Eratnaoğulları Beyliği kuruldu ve bu beyliğin Sivas’tan sonra ikinci başkentiydi.

Eretnaoğulları’nın yerine geçen Kadı Burhaneddin’in hâkimiyeti uzun sürmedi. Şehir 1398’de Sultan Yıldırım Bâyezît tarafından fethedilip, Osmanlı Devleti'ne katıldı. Fakat dört sene sonra 1402’de Timur ile yapılan Ankara Savaşından sonra Kayseri’yi Karamanoğulları ele geçirdi. Bir müddet sonra Kayseri’yi Maraş’ta bulunan Dulkadiroğulları Türk Beyliği'ne bıraktı. Karamanoğulları, Kayseri’yi Dulkadiroğulları Türk Beyliğinden geri alınca, Sultan 2. Murad Hân 1436’da Kayseri’yi yeniden alarak Dulkadiroğulları Beyliği'ne verdi. (İkinci Murâd’ın anası Dulkadiroğulları Beyi’nin kızı idi.) Bir müddet sonra Karamanoğulları Beyliği Kayseri’yi yeniden ele geçirdi. Memlûklar bir ara Kayseri’yi kuşattılar fakat alamadılar. 1508’de Şah İsmail Kayseri’ye geldi fakat kısa bir müddet sonra geri çekildi.

Karamanoğulları Beyliği Osmanlı Devleti'ne katıldığı için Kayseri, Dulkadiroğulları Beyliği'nin idâresindeydi.

Osmanlı Devleti Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yavuz Sultan Selim Han 1515’te Kayseri’yi Osmanlı Devleti'ne katınca Karaman (Konya) eyâletinin (beylerbeyliğinin) yedi sancağından (vilâyetinden) birinin merkezi oldu. 1825’te Kayseri’nin şehir nüfûsu 100.000 idi. Tanzimattan sonra Ankara eyaletinin (vilayetinin) beş sancağından biri oldu, üç kazası vardı. Cumhuriyet devrinde bütün sancaklara (mutasarrıflıklara) “vilayet-il” denilince Kayseri vilâyet oldu. “Kaysarîye” ismi (Kayseri)ye çevrildi.

Cumhuriyet dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri, 1988 yılında çıkarılan 3508 sayılı Kanun[5] ile büyükşehir unvanı kazandı. Başlangıçta iki ilçe (Kocasinan ve Melikgazi) Kayseri Büyükşehir Belediyesinin sınırlarına dâhil edildi. 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı Kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları, valilik binası merkez kabul edilerek yarıçapı 20 kilometre olan dairenin sınırlarına genişletildi.[6] Bu sınırlar içinde kalan 5 ilçe, büyükşehir ilçe belediyeleri hâline geldi.[6] 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı Kanun ile 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu.[7]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri, İç Anadolu’nun güney bölümü ile Toros Dağları'nın birbirine yaklaştığı bir yerde Orta Kızılırmak bölümünde yer alır. 37 derece 45 dakika ile 38 derece 18 dakika kuzey enlemleri ve 34 derece 56 dakika ile 36 derece 58 dakika doğu boylamları arasında bulunmaktadır. Doğu ve kuzeydoğusu Sivas, kuzeyi Yozgat, batısı Nevşehir, güneybatısı Niğde, güneyi ise Adana ve Kahramanmaraş illeri ile çevrilidir. 1929 yılında yapılan Haydarpaşa - Kars demiryolu idari sınırlarından geçmektedir.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Nuvola apps kweather.svg Kayseri iklimi Weather-rain-thunderstorm.svg
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 18,0 22,6 28,6 31,2 33,6 36,8 40,7 40,6 36,0 33,6 25,6 21,0 40,7
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 4,2 6,2 11,6 17,8 22,4 26,7 30,6 30,8 26,7 20,3 12,8 6,4 18,0
Ortalama sıcaklık (°C) −1,6 0,1 5,0 10,8 15,1 19,2 22,7 22,2 17,4 11,6 5,1 0,4 10,6
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −6,8 −5,3 −1,3 3,3 6,7 9,7 11,9 11,4 7,3 3,5 −1,1 −4,6 2,8
En düşük sıcaklık (°C) −31,4 −31,2 −28,1 −11,6 −6,9 −0,6 2,9 1,4 −3,8 −12,2 −20,7 −28,3 −31,4
Ortalama yağış (mm) 33,7 36,5 42,7 52,4 52,4 40,9 10,0 5,9 13,7 28,4 33,2 38,8 388,6
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[8]

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2021 verileri[9])[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri il nüfusu: 1.421.455 (2020 sonu). İlin yüz ölçümü 16.969  km2'dir. İlde  km2'ye 84 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 871 kişi ile Melikgazi’dir)

İlde yıllık nüfus artış oranı %1,00 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: İncesu (% 2,14)- Özvatan (-% 6,56)

04 Şubat 2021 TÜİK verilerine göre 16 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 714 mahalle bulunmaktadır.

2020 yılı sonunda Kayseri ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[10]
İlçe Nüfus 2019 Nüfus 2020 Fark N.Artışı % Mah.Say. Alanı  km2[11] Yoğunluk
Akkışla 6.247 5.999 -248 -3,97 15 371 16
Bünyan 30.603 30.113 -490 -1,60 46 1.210 25
Develi 65.745 66.250 505 0,77 77 1.892 35
Felahiye 5.861 5.569 -292 -4,98 17 444 13
Hacılar 12.414 12.443 29 0,23 12 187 67
İncesu 27.969 28.567 598 2,14 30 874 33
Kocasinan 396.912 400.726 3.814 0,96 93 1.471 272
Melikgazi 571.166 582.055 10.889 1,91 58 668 871
Özvatan 4.164 3.891 -273 -6,56 13 270 14
Pınarbaşı 24.080 22.900 -1.180 -4,90 122 3.418 7
Sarıoğlan 14.552 14.107 -445 -3,06 27 642 22
Sarız 9.583 9.537 -46 -0,48 44 1.173 8
Talas 163.773 165.127 1.354 0,83 30 444 372
Tomarza 22.166 22.028 -138 -0,62 54 1.405 16
Yahyalı 36.076 36.208 132 0,37 41 1.587 23
Yeşilhisar 16.098 15.935 -163 -1,01 35 913 17
Kayseri 1.407.409 1.421.455 14.046 1,00 714 16.969 84
Kayseri Şehir Merkezi Nüfusu
2020 1.421.455
2014 1.322.376
2013 1.295.355
2012 1.274.968
2011 977.240
2010 950.017
2009 911.984
2008 884.663
2007 696.833
2000 536.392
1997 491.000
1990 425.776
1985 380.838
1980 281.320
1975 207.037
1970 160.958
1965 126.653
1960 102.596
1955 82.405
1950 65.488
1945 57.864
1940 52.467
1935 46.181
1927 39.134
Y & G
Nüfus
Kayseri
Yıl Kent Nüfusu Köy Nüfusu Toplam Nüfus
1927 60.379 190.111 250.490
1935 71.344 239.114 310.458
1940 80.189 262.780 342.969
1945 86.474 283.615 370.089
1950 101.990 301.871 403.861
1955 128.262 293.748 422.010
1960 161.340 319.047 480.388
Kayseri il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1965[12] 536.206 16
  %36     191.221
344.985     %64  
1970[13] 598.693 17 %12Dark Green Arrow Up.svg
  %40     236.824
361.869     %60  
1975[14] 676.809 18 %13Dark Green Arrow Up.svg
  %44     295.582
381.227     %56  
1980[15] 778.383 15 %15Dark Green Arrow Up.svg
  %49     380.352
398.031     %51  
1985[16] 864.060 16 %11Dark Green Arrow Up.svg
  %57     488.556
375.504     %43  
1990[17] 943.484 17 %9Dark Green Arrow Up.svg
  %64     604.072
339.412     %36  
2000[18] 1.060.432 17 %12Dark Green Arrow Up.svg
  %69     732.354
328.078     %31  
2007[19] 1.165.088 16 %10Dark Green Arrow Up.svg
  %77     895.253
269.835     %23  
2008[20] 1.184.386 16 %2Dark Green Arrow Up.svg
  %85     1.001.449
182.937     %15  
2009[21] 1.205.872 16 %2Dark Green Arrow Up.svg
  %85     1.027.279
178.593     %15  
2010[22] 1.234.651 16 %2Dark Green Arrow Up.svg
  %86     1.064.164
170.487     %14  
2011[23] 1.255.349 15 %2Dark Green Arrow Up.svg
  %87     1.090.530
164.819     %13  
2012[24] 1.274.968 15 %2Dark Green Arrow Up.svg
  %88     1.116.393
158.575     %12  
2013[25] 1.295.355 15 %2Dark Green Arrow Up.svg
  %100     
     %0  
2014[26] 1.322.376 15 %2Dark Green Arrow Up.svg
  %100     
     %0  
2015[27] 1.341.056 15 %1Dark Green Arrow Up.svg
  %100     
     %0  

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

İllerin sosyo-ekonomik gelişmişliklerinin takip edildiği indekse göre Kayseri 1996 yılında 15. sıradayken, en son 2003 yılında hazırlanan ve 2004 Mayıs'ında yayımlanan indekste ise 19.dur. Sıra değişimi -4'tür. Her iki indeks çalışmasında da Kayseri, 2. derece gelişmiş iller arasında yer almıştır.[kaynak belirtilmeli]

Sanayi[değiştir | kaynağı değiştir]

Sanayi siteleri ve büyük organize sanayi bölgeleri sanayi sektörünün altyapısı olarak değerlendirilebilir. Kayseri'de KSS kapsamında 3500'e yakın iş yeri yapılmıştır. İlde 8 KSS faaliyet göstermektedir. Kayseri'de 3 organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. 1. Organize Sanayi Bölgesi dışındaki Mimarsinan Organize Sanayi ve İncesu Organize Sanayi bölgeleri 2005 yılında faaliyete başlamıştır. Sanayi altyapısı çerçevesinde Kayseri Serbest Bölgesi de önemli bir yere sahiptir. Kayseri Serbest Bölgesi, Türkiye'nin en büyük serbest bölgesi alanına sahiptir. Kayseri Serbest Bölgesinde 2007 yılı verilerine göre yaklaşık 43 tesis faaliyet göstermektedir. Kayseri 1. Organize Sanayi Bölgesinde 2006 yılı itibarıyla 711 sanayi tesisi bulunmaktadır. Bu rakam 2013'te 816'ya ulaşmıştır. Ayrıca 2015 yılı Haziran ayında Kayseri'ye bağlı Kalkancık mahallesinde büyük bir sanayi sitesi yapılacaktır.

Madencilik[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri maden varlığı açısından zengin sayılabilecek bir ildir. Kayseri'nin maden ve diğer yer altı zenginlikleri şu şekildedir:

Asbest, altın, bakır, kurşun, çinko, demir, diyatomit, fosfat, jips, kaolen, krom, kum-çakıl, manganez, mermer, tuğla-kiremit ve turba.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlanan bir rapora göre şehir merkezine 65 km uzaklıkta, Himmetdede beldesinde, 28,2 milyon ton altın rezervi bulunduğu belirtilmiştir.[28]

Ormancılık[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri, orman potansiyeli bakımından zengin değildir. Türkiye orman varlığının %0,5'i Kayseri'dedir. Kayseri'de 22.000 hektar normal ve 85.000 hektar bozuk olmak üzere 107.000 hektar orman arazisi bulunmaktadır.

Orman yapısının zayıflığı orman ürünleri üretimini de sınırlamaktadır.

Tarım[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarım; Kayseri ekonomisinde sanayi, ticaret, ulaştırma sektörlerinden sonra gelmektedir. 671.000 hektar arazi tarımda kullanılmaktadır. Bu miktar il topraklarının %40'ına karşılık gelmektedir. İl sanayisinin %13'ü tarım dışı, %6'sı çayır-mera, %41'i orman fundalıktır. Tarım arazisinin %48'i tahıl ekimine ayrılmakta %42'si ise nadasa bırakılmaktadır. Kalanı baklagillere, endüstriyel bitkilere, yağlı tohumlara, yumru bitkilere, sebzelere ve meyveciliğe ayrılmıştır.

607.000 hektar sulanabilir arazinin 150.000 hektarı ekonomik olarak sulanabilmektedir. Sulama kapasitesi artarken sulu tarımda verim 5-6 kat artacağından sulama projeleri inşaatları sürdürülmektedir.

Hayvancılık[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri'de küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık Türkiye ortalamasına yakın olup küçükbaş potansiyeli büyükbaş potansiyeline göre daha fazla gelişmiş durumdadır. Kanatlı hayvan varlığı Türkiye ortalamasının iki katı seviyesindedir. Kayseri'nin Akkışla ilçesinde resmî rakamlarla 110.000 küçükbaş, 13.000 büyükbaş hayvan bulunmaktadır ki bu da nüfusu 7.000 olan bir ilçe için büyük rakamlardır.

Kayseri'de üretilen hayvansal ürünler içerisinde parasal değer olarak ilk sırayı et, ikinci sırayı süt, üçüncü sırayı da yumurta almaktadır. Beyaz et dördüncü ana üründür.

Kayseri'de tatlı su balıkçılığı da sürekli gelişmektedir.

Ticaret[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri ticaretinin ve ekonomisinin tarihi milattan öncesine dayanmaktadır. Şehrin isminin Mazaka olarak anıldığı dönemlerde, dünyada ekonominin ve ticaretin tek merkeziydi. Yeni keşfedilen belgelere göre de Türkiye ve dünyada ilk organize sanayi Kayseri'de Bacıyan-ı Rum (Ahi Evren'in kurduğu Anadolu Bacıları) tarafından kurulmuştur. Bu bilgi, Bacıyan-ı Rum belgeselinin çekimlerini de Kayseri'de yapan, yapımcısı Nuh Mete Deniz tarafından belge ile belgelenmiş ve bilim adamlarına sunulmuştur. Aynı şekilde gerek sanayileşme ve kentleşme olgularıyla olan iki yönlü bağlantısı ve gerekse yarattığı gelir ve istihdam açısından Kayseri çok önemli bir ildir. Sanayi yapısı ile tarım ve hayvancılık potansiyeli Kayseri'deki mevcut ticari hayatın gelişmesinde önemli bir yer tutmaktadır.

Kayseri'nin sanayi üretim kapasitesi ve çeşitliliği dış ticareti de geliştirmiştir. Takribi iki milyar dolar ihracat gerçekleştirilmektedir. İlde 20.000'i aşkın ticaretle uğraşan iş yeri vardır. Ayrıca Kayseri'de bankacılık da gelişmiştir.

Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Kayseri'nin ilçeleri

Merkezi Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Kayseri, bir büyükşehirdir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Kayseri Valisi, 1966-Batman doğumlu Şehmus Günaydın 16 Kasım 2018 tarihinde Isparta Valisi iken atanmıştır[29]

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Kayseri'nin ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Yerel yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyükşehir Belediyelerinde Yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.[30][31] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16.madde)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı, 1953 Develi doğumlu Dr. Memduh Büyükkılıç (AK PARTİ), 31 Mart 2019 seçimlerinde %63,39 oy oranıyla seçilmiştir[32]

İlçe belediyeleri, 2019 Türkiye Yerel Seçimleri'ne göre, iki değişik parti tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 12'si AK Parti ve 4'ü MHP'li belediye başkanıdır.[33]

Kayseri Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 70’dir (Büyükşehir Belediye Başkanı, 16 ilçe belediye başkanı ve 53 üye) Bunların 47’si AK Parti, 3'ü CHP, 15’i, MHP, 4'ü İYİ P., 1'i BBP'dir[34]

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Müzeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Mutfak[değiştir | kaynağı değiştir]

Mantı, pastırma, sucuk, sucuk içi, çemen, fırınağzı, Kayseri Ketesi, Pehli, Yağlama (Şebit Mantısı)'dır. Kabak çiçeği dolması ile içli köfte de yapılır, yöre sarımsak ve baharatlı yemekleri ile tanınır. Ayrıca Nevzine tatlısı da Kayseri'ye özgü bir tatlı çeşididir.

Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Erciyes Dağı[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir merkezine yakınlığı ve dünyaca ünlü toz karı ile meşhur Erciyes Dağı, şehrin güney kısmında yer alır. Deniz seviyesinden yüksekliği 3.917 metredir. Türkiye'nin büyük dağlarından biri olma özelliğine sahip olan Erciyes, yıl içerisinde kayak yapmak için uygun bir alan olarak görülebilir.

Türkiye'nin kayak pistine sahip bölgelerinden biridir. Ayrıca sağlık turizmi açısından da, gerek temiz ve yumuşak havası gerekse doğal zengin mineralli kaynak sularıyla sağlık ve kış sporları için uygundur. Var olan Erciyes kayak bölgesi, alt istasyonu deniz seviyesinden yaklaşık 2200 metre yükseklikte olan ve Kayseri’ye yaklaşık 23 kilometre uzaklıkta olan Tekir Yaylası üzerine kurulmuştur. Bol kar alışı ve havasından dolayı kayak mevsimi uzun olan bir dağdır.

Kıranardı Kent Ormanı[değiştir | kaynağı değiştir]

850.000 metrekare yüz ölçümü, spor ve yürüyüş alanları ve restoranları bulunan Kayseri'ye kara yoluyla 10 dk uzaklıkta bir bölgedir.

Kapuzbaşı Şelaleleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yahyalı ilçesinin Küçükçakır köyünün kuzeyinde bulunan Ensenin tepesinde yer almaktadır. Kapuzbaşı şelaleleri irtifa akışı itibarıyla Niagara'dan (55 m), Finlandiya'da bulunan İmatra'dan (25 m), Erzurum’daki Tortum’dan (50 m), Antalya’da bulunan Düden’den (25 m) ve Manavgat’tan (5 m) daha büyüktür.[kaynak belirtilmeli]

Sultan sazlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünyanın sayılı kuş yurtlarından biridir. Sultansazlığı, barındırdığı kuş varlığı ile Avrupa ve Orta Doğu'nun en önemli sulak alanlarından biridir. Sultansazlığı'nda şimdiye kadar 251 kuş türü tespit edilmiştir. 600 bin adet ördek, kaz ve flamingo tespit edilmiştir. 17.200 hektarlık alanı kapsamaktadır. 1971 yılında alanın Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından "Su Kuşları Koruma ve Üretme Sahası" olarak ilan edilmesini takiben, koruma çalışmaları başlatılmıştır.

Koramaz Vadisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Deprem kırığı sonucunda oluşan ve doğu-batı yönünde konumlanan vadinin uzunluğu 12 km iken rakımı 250 m ila 1.550 m arasında değişmektedir. Vadide kayadan yapılmış kırk iki tane kilise vardır. UNESCO, 2020'de vadiyi Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil etti.

Kültepe[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri tarihini 6 bin yıl önceye dayandıran belgelerin gün ışığına çıkarıldığı Kültepe, Kayseri merkeze 24 kilometre uzaklıktadır. Hititlerin Anadolu’da kurduğu ilk kentin kalıntısı olan höyük ve onu saran Karum’dan oluşan Kültepe Ören Yeri’nde yönetim binalarının, dini yapıların, ev, dükkân ve atölyelerin kalıntıları görülmektedir.

Kültepe Tabletleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Asurların kurduğu büyük ticaret kolonileri karumların merkezi Kültepe’deki Karum’du ve diğer karumları yönetiyordu. Kültepe, Anadolu’daki ilk yazılı tabletleri barındırması ve dünyanın ilk organize ticaret merkezi olmasıyla ön plana çıkmaktadır. Asur çivi yazısı ile yazılan bu tabletlerde, dönemin siyasi ve hukuki ilişkilerini gösteren mektuplar, senetler, mühürler ve anlaşma metinleri vardır. Söz konusu tabletler 2015 yılında Unesco Dünya Belleği listesine alınmıştır.

Kayseri Kalesi[değiştir | kaynağı değiştir]

3'üncü yüzyılda Roma Dönemi'nde yapılan ve 6'ıncı yüzyılda Bizans Dönemi'nde daraltılan Kayseri Kalesi ve Surlar; Selçuklu Sultanı I.Alaeddin Keykubat zamanında bugünkü şekliyle yeniden yapılmıştır. Karamanoğulları ve Osmanoğulları zamanında iki defa tamir görmüştür. Orta Anadolu'da ulaşım geçitleri üzerinde bulunan Kayseri şehir merkezini koruyan kale günümüze kadar gelen eski varlığı ve zaman içinde yapılan ekleriyle bir orta çağ kalesidir. Tarihi Kayseri Şehri ve Kalesi düz bir alana kurulmuş olup Dış Kale ve İç Kale olarak iki kısımdan ibarettir. İç Kale, Dış Kale'ye göre daha yüksek yapılmış olması ve etrafına eklenmiş olan sur duvarları ile ayrı bir kale konumuna getirilmiştir.

Taş ve ahşap işlemeciliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri, Mimar Sinan'ın memleketi olarak mimaride olduğu kadar taş ve ahşap oymacılığında da oldukça ileridir. Sinan'dan önce 1238 yılında Selçuklu hükümdarı I. Alaeddin Keykubad'ın karısı Mahperi Hatun tarafından yaptırılan Hunat Camii ve Külliyesi'nin taş ve ahşap işlemeciliği orijinal halini korumaktadır. Ortasındaki kubbesi ve minaresi sonradan inşa edilen külliyenin doğu ve batısındaki tac kapıları Selçuklu taş işçiliğinin en güzel örneklerindendir. Hunat Camii Külliyesi sağlam kesme taş işçiliği ve kaleyi andıran duvarlarıyla dikkati çeker. 2006'da Kayseri'nin çeşitli yerleşim yerleri gezilerek kataloglama çalışması yapılmış ve 1’i çini, 3’ü ahşap kaplama, 6’sı alçı, 60'ı taş malzemeden yapılmış toplam 70 adet mihrap tespit edilmiştir.[35]

Kayseri ili sınırları içerisinde yer alan Sultanhanı'nda da aynı üslubun uygulandığı taş işçiliği görülür. Keza; İstasyon Caddesindeki Hacı Kılıç Camii ve Medresesi ise II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in oğlu II. İzzeddin Keykavus zamanında 1249 - 1250 tarihinde yaptırılmış olup, birbirine bitişik olan cami ve medresenin kapıları da tıpkı Hunat Hatun Külliyesinde olduğu gibi aynı ustaların elinden çıkmışcasına aynı zarafettedir.

17. yüzyılda yapılan, Cumhuriyetin ilk yıllarında tadilat edilen Güpgüpoğlu konağında da yüzlerce yıl önceki desenlerin benzeri ağaç oyma bezemeler mevcuttur.

Konum[değiştir | kaynağı değiştir]

Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[36] Alanı km²[37] Rakım mt. Merkeze km[38] Ulaşan Yollar[38]
Akkışla 1987 371 1.357 79 -11=>38-06
Bünyan Cumh.önce 1.210 1.345 42 -11=>38-07, 38-04, 38-08
Develi Cumh.önce 1.892 1.261 40 -05=>38-51, 38-50, 38-60
Felahiye 1957 444 1.308 61 -11=>38-03, 38-11
Hacılar 1990 187 1.385 12 -17, 38,53
İncesu Cumh.önce 874 1.098 32 -05
Kocasinan 1988 1.471 1.056 3 -17, -10
Melikgazi 1988 668 1.059 2 -17, 38-50
Özvatan 1990 270 1.289 70 -11=>38-11
Pınarbaşı Cumh.önce 3.418 1.526 91 -18, -01
Sarıoğlan 1960 642 1.156 63 -11=>38-05
Sarız 1946 1.173 1.569 128 -01=>38-31
Talas 1987 444 1.150 6 -18
Tomarza 1953 1.405 1.396 54 -18=>38-35
Yahyalı 1954 1.587 1.178 86 -05=>38-52, 38-60
Yeşilhisar 1948 913 1.167 65 -05, 38-54
KAYSERİ Cumh.önce 16.970 1.060
*Metropol İlçelerin merkeze uzaklıkları, kaymakamlık ile valilik arasındaki uzaklıktır.

Spor[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Kayseri'de spor

Futbolda Süper Lig'de Kayserispor şehri temsil eder. Şehirde, 2009'da hizmete giren 32.863 seyirci kapasiteli tüm tribünleri kapalı, tamamı koltuklu Kayseri Kadir Has Şehir Stadyumu mevcuttur.

Basketbolda ise kadınlar birinci liginde mücadele eden Kayseri Basketbol, ile temsil edilmektedir. Kayseri Basketbol,maçlarını 7.500 seyirci kapasiteli Kadir Has Spor Salonunda yapmaktadır.

Kickboks-Muay Thai-Wushu 3 branşta millî sporcu olan Uğur Can Bayazit Kayserilidir.

Amatör sporda ve atletizmde Kayseri Birlikspor şehri temsil etmektedir. Talas'ta Kayseri İsmail Hakkı Güngör Güreş Eğitim Merkezi bulunmaktadır.[39]

AGÜ, 2016-17 sezonunda basketbolda EuroCup Women Avrupa 2.si olmuştur.

2018-2019 Sezonu sonunda, Kayserispor futbol süper liginde 10.olmuştur. Kayseri Basketbol, Basketbol kadınlarda süper liginde 10.olmuştur. BAL’da 1 takımı, kadın futbolu 3.liginde 4 takımı vardır. Ayrıca voleybol ve hentbol 2. Liglerindeki 5 takımdan ikisi küme düşmüştür. Bölgesel liglerde ise 7 takımı yer almıştır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Kayserispor, son 16 turunda Akhisar Bld.spor'a elenmiştir.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

İlköğretim ve liseler[değiştir | kaynağı değiştir]

Üniversiteler[değiştir | kaynağı değiştir]

Erciyes Üniversitesi, 1978 yılında Kayseri Üniversitesi adı altında kuruldu. 1969 yılında Hacettepe Üniversitesine bağlı olarak açılan Gevher Nesibe Tıp Fakültesi ve 1977 yılında açılan Kayseri İşletme Fakültesi, Erciyes Üniversitesinin nüvesini oluşturmuştur. Kayseri’deki diğer iki yükseköğretim kurumu olan ve 1965’te kurulan Kayseri Yüksek İslam Enstitüsü İlahiyat Fakültesi olarak; 1977’de kurulan Kayseri Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisini Mühendislik Fakültesi olarak bünyesine alarak 1982 yılında Erciyes Üniversitesi adını almıştır.

Abdullah Gül Üniversitesi, Kayseri'nin 4. üniversitesi ve 2. devlet üniversitesidir.

Melikşah Üniversitesi, Kayseri'nin ilk vakıf üniversitesi olarak 2008 yılında öğrenci alımına başlamıştır. 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında üniversiteye kayyum atanmıştır ve Ekim 2016'da Erciyes Üniversitesi'ne devredilmiştir.[40] Daha sonra Melihşah Kampüsü, Erciyes Üniversitesi' nden ayrılarak Kayseri Üniversitesi' nin kurulması ile Kayseri Üniversitesi' ne devrolmuştur.

Nuh Naci Yazgan Üniversitesi, Kayseri'nin 2. vakıf üniversitesi olan üniversite 2011-2012 eğitim öğretim döneminde öğrenci alımına başlamıştır.

Medya[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri il merkezinde, 7 günlük siyasi gazete, 4 ulusal, 7 yerel televizyon ve RTÜK'e kayıtlı 16 radyo ve 1 yerel internet sitesi bulunmaktadır. Basın İlan Kurumu'nun Kayseri'de şubesi bulunmaktadır. Uydudan yayın yapan TV1, TV Kayseri, Kent Türk ve İlke TV HD (Şu anda uydu yayını yoktur.), yerel yayın yapan Erciyes TV, Elif TV, Kay TV, Kanal 38, TV 38, Kampüs TV ve Olay Türk TV ile Kayseri medyası oldukça gelişme göstermiştir.

Gazeteler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri, merkez nüfusu göz önüne alındığında Türkiye'de en çok günlük gazete yayınlanan şehirdir.[kaynak belirtilmeli] Şehir merkezinde (Kocasinan + Melikgazi ilçeleri) hâlen 21 günlük siyasi gazete yayınını sürdürmektedir.

Günlük gazeteler
Yayın Adı Baskı
Erciyes Gazetesi Web ofset
Büyük Kayseri Gazetesi Ofset
Kayseri Akın Günlük Ofset
Kayseri Ana Haber Ofset
Kayseri Anadolu Haber Ofset
Kayseri Deniz Postası Gazetesi Ofset
Kayseri Gazetesi Ofset
Kayseri Gündem Gazetesi Ofset
Kayseri Güneş Gazetesi Ofset
Kayseri Haber Gazetesi Ofset
Kayseri Hakimiyet 2000 Ofset
Kayseri Havadis Ofset
Kayseri Maç Gazetesi Ofset
Kayseri Manşet Gazetesi Ofset
Kayseri Meydan Gazetesi Ofset
Kayseri Olay Gazetesi Ofset
Kayseri Postası Gazetesi Ofset
Kayseri Star Haber Ofset
Ülker Gazetesi Ofset
Yeni Kayseri Gazetesi Ofset
Yeni Sabah Gazetesi Ofset
Haftalık gazeteler
Yayın Adı Baskı
Kadim Kent Kayseri Gazetesi Ofset
Çağdaş Develi Gazetesi Bilgisayar
Çağrı Gazetesi Bilgisayar
Develi Gazetesi Bilgisayar
Develi Seyrani Gazetesi Bilgisayar
Kayseri Ses Ofset

Televizyon, radyo[değiştir | kaynağı değiştir]

Altyapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseray tramvay setleri
Karayolu

Karayoluyla, Ankara'ya 4, Adana'ya 3, Konya'ya 4, İstanbul'a 8 saat uzaklıktadır. Şehirlerarası ulaşımı sağlayan Kayseri Şehirlerarası Otobüs Terminali ve Develi ilçesinde Develi Otobüs Terminali bulunmaktadır. Bu alanlardan Türkiye'nin birçok iline sefer yapılmaktadır.

Havayolu

1998 yılında sivil hava trafiğine açılan Erkilet Havalimanı, Kayseri ilinin Kocasinan ilçesinin Erkilet semtinde bulunmaktadır.

Erkilet Havalimanı'nın bitişiğinde 12. Hava Ulaştırma Ana Üs Komutanlığı konuşludur. Bu birliğe bağlı C-130, C-160, CN-235 ve A-400M tipi askeri nakliye uçakları meydanı yoğun olarak kullanırlar. Bunun dışında meydanda yoğun bir sivil kargo trafiği de mevcuttur.

Erkilet Havalimanı, Boeing 747 gibi büyük uçakları da ağırlayacak kapasitededir. Zaman zaman KC-135 askeri yakıt ikmal uçakları da meydanı kullanır.

Raylı Sistem

Şehirde özel ve belediye halk otobüslerinin yanı sıra hafif raylı tramvay hattı, Kayseray bulunmaktadır.

Kayseray, Kayseri OSB-Cumhuriyet Meydanı-İldem 5 ve Cumhuriyet Meydanı-Talas olmak üzere iki hatta çalışmaktadır. Bu hatlar Cumhuriyet Meydanı-Tuna arasında aynı rayları kullanmakta ve ara duraklarda aktarmaya olanak vermektedir. Anafartalar-Şehir-Hastanesi-Yht Gar hattının temeli 21 Kasım 2020 tarihinde atılmıştır. 2022'de bitirilmesi planlanmaktadır. Proje 7 km'dir.

Talas-Anayurt hattının ihalesi 30 Aralık 2020'de yapılmıştır. Proje 5.5 km'dir. Bu hatlar tamamlandığında Kayseri'deki toplam raylı sistem uzunluğu 48 km'ye çıkacaktır.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kayseri[değiştir | kaynağı değiştir]

Talas[değiştir | kaynağı değiştir]

Develi[değiştir | kaynağı değiştir]

Hacılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Önemli Kişiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ https://m.haberturk.com/kayseri-haberleri/68073919-buyukkilic-once-mazbatayi-ardindan-gorevi-teslim-aldikayseri-buyuksehir-belediye-baskani
  2. ^ "Yeni Valiler Kararnamesi Resmi Gazete'de yayımlandı: 39 ilin valisi değişti". Haberturk.com. 27 Ekim 2018. 25 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2018. 
  3. ^ "Nüfus ve İdari Yapı". tüik.gov.tr. Kayseri Valiliği. 28 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2020. 
  4. ^ "Türkiye'nin İlleri". 
  5. ^ "Kanun No. 3508" (PDF). 4 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014. 
  6. ^ a b "Kanun No. 5216". 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014. 
  7. ^ "Kanun No. 6360". 15 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014. 
  8. ^ "Resmî İstatistikler - Kayseri". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016. 
  9. ^ https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  12. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  25. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  26. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  27. ^ "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
  28. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2015. 
  29. ^ http://www.kayseri.gov.tr/sehmus-gunaydin-vali
  30. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  31. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  32. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  33. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020. 
  34. ^ https://www.kayseri.bel.tr/meclis-uyeleri
  35. ^ Kayseri Mihrapları (PDF). Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları. 2019. ISBN 9786059117302. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  36. ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  37. ^ Milli Savunma Bakanlığı- Haritalar Genel Komutanlığı
  38. ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
  39. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015. 
  40. ^ "Erciyes Üniversitesi 15 Temmuz Yerleşkesi". erciyes.edu.tr. Erciyes Üniversitesi. 12 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2016. 
  41. ^ Mostar belediye sitesi. "Gradovi prijatelji". 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2021. 
  42. ^ "Kayseri, Libya'nın Misurata ve Azerbaycan'ın Şuşa Şehri ile "Kardeş Şehir" Oldu". 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  43. ^ "Kardeş Belediyeler". 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  44. ^ "Kardeş belediyeler". 15 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]


Benzer Makaleler