I. Aleksandr (Rusya)

I. Aleksandr (Rusya)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
I. Aleksandr
Alexander I by S.Shchukin (1809, Tver).png
Rusya İmparatoru
Hüküm süresi 23 Mart 1801 – 1 Aralık 1825
Taç giymesi 15 Eylül 1801
Önce gelen I. Pavel
Sonra gelen I. Nikolay
Polonya kralı
Litvanya Büyük Dükü
Hüküm süresi 1815 – 1825
Önce gelen Stanisław August
Sonra gelen I. Nikolay
Finlandiya Grandükü
Hüküm süresi 1809 – 1825
Önce gelen IV. Gustav Adolf
Sonra gelen I. Nikolay
Doğum 23 Aralık 1777(1777-12-23)
Sankt-Peterburg
Ölüm 1 Aralık 1825 (47 yaşında)
Taganrog
Eş(ler)i Louise of Baden
Hanedan Romanov Hanedanı
Babası I. Pavel
Annesi Sophie Dorothea of Württemberg
Dini Rus Ortodoks
İmza

I. Aleksandr (Rusça: Александр I Павлович), (23 Aralık [EU 12 Aralık] 1777 - 1 Aralık [EU 19 Kasım] 1825)[1], Rus imparatoru. Polonya Kralı, ilk Litvanya ve Finlandiya Grandükü.[2]

Çocukluğu[değiştir | kaynağı değiştir]

23 Aralık 1777 Sankt-Peterburg'da, daha sonra İmparator I. Pavel olacak olan, Grandük Pavel Petroviç ile Württemberg Dükü'nün kızı Maria Fyodorovna'nın çocuğu olarak dünyaya geldi. Küçük kardeşi Kostantin ile beraber, II. Katerina tarafından yetiştirildi. 15 yaşındayken, Baden Prensi'nin kızı Louise ile evlendi. Louise, evlendikten sonra Elizabeth Alexeievna ismini aldı. Askeri, dini ve idari eğitimlerini çok iyi öğrendi.[3]

Tahta geçişi ve saltanatı[değiştir | kaynağı değiştir]

23 Mart 1801 (Rus takvimiyle 11 Mart 1801) tarihinde, I. Pavel’e saray darbesi düzenlenerek öldürüldü. Ertesi gün, I. Aleksandr tahta çıktı. Aynı yıl, 15 Eylül’de taç giydi.

Reformlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1. Aleksandr, 1. (Deli) Petro’nun kurduğu idari düzeni değiştirerek, ülkeyi anayasal monarşiyle yönetmeye başladı. İlk önce, Petro’nun kurduğu Loncaları (Collegium) kaldırıp, yerine bakanlık sistemini getirdi. Ülke, ‘’Guberniya’’ denilen bölgere bölündü. 1810 yılında, arkadaşı Mikhail Speransky’nin önerisi üzerine, Rus Senato Konsülü ve Rus Parlamentosu açıldı. Senato Konsülü 4 bölümden oluşmaktaydı: Yasama Bölümü, Sivil ve Dini Bölüm, Ekonomi Bölümü, Bilim ve Ticaret Bölümü. Bu yılda, Napolyon Devrim Savaşları’ndan dolayı, reformlar durdurulmak zorunda kaldı.

Napolyon Devrim Savaşları[değiştir | kaynağı değiştir]

1801 yılında Birleşik Krallıkla barış yaptı. Aynı yıl, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu ve Prusya Krallığı ile görüşmelere başladı. Aynı yılın ekiminde yaşanan kısa süreli barış, yapılan görüşmeleri geçersiz kıldı. Bu barış döneminde, Fransızlar ile Ruslar birbirine yaklaşır oldular. Ama sonra araları bozuldu.

1804’ün sonlarında, Birleşik Krallık, İsveç ve Rusya koalisyon kurdu. 1805 yılının başında, Avusturya da bu koalisyona katıldı. Koalisyon ve Fransızlar arasında, 1805 yılında Austerlitz Muharebesi ve 1807 yılında Eylau Muharebesi meydana geldi. Koalisyon, ikisinde de yenildi. Kıta Avrupası’nda tek kalan Rusya İmparatorluğu, Fransa’yla barış imzalamak zorunda kaldı.

Fransızlarla savaşı bitiren Ruslar, diğer düşmanlarına karşı odaklanma şansı buldu. Osmanlılarla olan 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı’nı ve İsveçle olan Finlandiya Savaşı’nı bitirdi. İki savaştan da karlı çıkmasına karşın, Rusya Tilsit Antlaşması maddesi uyarınca, Fransa’dan beklediği yardımı bulamadı.

Bunun üzerine Rusya, Avusturya ve Prusya ile ittifak kurup, Fransa’ya savaş ilan etti. Fransa’da, Rusya’yı işgale etmeye başladı (24 Haziran). Fransızların Rusya’da yenilmesi üzerine, Napolyon ülkesine geri döndü. 1815’te Paris Antlaşması’yla Napolyon Devrim Savaşları bitti.

Napolyon Devrim Savaşları sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Napolyon Devrim Savaşları bittikten sonra Aleksandr, yaptığı reformların devamını getirmedi. Keyfi bir yönetim yapmaya başladı. Bu dönemde önemli sayılabilecek tek olay, Rusların Yunan İhtilali’nde Yunanlara destek verip Navarin’de Osmanlı Donanması’nı yakmasıdır.[4][5]İskender'in gençliğinden kız kardeşi Ekaterina Pavlovna ile yakın ve çok kişisel bir ilişkisi vardı. 1793'te Ortodoksluk'ta Elizaveta Alekseevna adını alan Baden Karl Ludwig'in Uçbeyi'nin kızı Louise Maria Augusta (1779-1826) ile evlendi. Her iki kızı da erken çocukluk döneminde öldü:

15 yıl boyunca, Maria Naryshkina (kızlık soyadı Chetvertinskaya) ile açıkça ilişkilendirildi ve ancak sadakatsizliğinden emin olduktan sonra ondan ayrılmak zorunda kaldı. Naryshkina'dan ayrıldıktan sonra, bir süre Babolovsky Sarayı'nda bir saray bankacısının kızı olan Portekizli Sophie Velho ile bir araya geldi.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

1825 yılının sonbaharında, Aleksandr’ın eşi hastalanır. Tedavisi için, eşiyle beraber Taganrog’a gider. Yolda giderken tifo hastalığını kapar. Aynı yıl, 1 Aralık’ta (Rus takvimine göre 19 Kasım) Taganrog’da ölür. Rusların resmi kayıtlarına göre, ceset Sankt Petersburg’a gömülür. Halk arasındaki yaygın söyletiye göre, Aleksandr Taganrog’da 1825 yılında ölmemiştir. Bazı araştırmacılar izin belgeleri almadan Alexandre'ın mezarını açtıktan sonra mezarın boş çıktığını duyurmuştur. Tarihçilere göre o inzivaya çekilebilmek için kendini ölü gibi göstermiştir. Tagangrog’dan ayrılıp, Tomsk şehrine yerleşmiştir.[6] 1864 yılında gerçekten ölmüştür.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Maiorova 2010, s. 114.
  2. ^ "Biography of Emperor Alexander I of Russia". Saint-petersburg.com. 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2019. 
  3. ^ "Alexander I". 13 March 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 January 2009. 
  4. ^ Phillips 1911, s. 557.
  5. ^ Esdaile 2009, s. 192–193.
  6. ^ https://archive.org/details/alexanderitsarof00palm

Diğer kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Önce gelen:
I. Pavel 		Coat of Arms of Russian Empire.svg
Rusya İmparatoru
23 Mart 1801 - 1 Aralık 1825 		Sonra gelen:
I. Nikolay
Önce gelen:
IV. Gustav Adolf 		Coat of Arms of Grand Duchy of Finland-holding sabre.svg
Finlandiya Grandükü
1809–1825 		Sonra gelen:
I. Nikolay
Önce gelen:
Stanisław August 		Coat of Arms of the Polish-Lithuanian Commonwealth.svg
Polonya Kralı
1809–1825 		Sonra gelen:
I. Nikolay

Benzer Makaleler