Gazap Üzümleri (film)
| Gazap Üzümleri | |
|---|---|
| The Grapes of Wrath | |
 "Gazap Üzümleri" (The Grapes of Wrath) filminin sinema afişi. | |
| Yönetmen | John Ford |
| Yapımcı | Darryl F. Zanuck |
| Senarist |
Nunnally Johnson John Steinbeck (roman) |
| Oyuncular |
Henry Fonda Jane Darwell John Carradine |
| Müzik | Alfred Newman |
| Görüntü yönetmeni | Gregg Toland |
| Kurgu | Robert L. Simpson |
| Stüdyo | 20th Century Fox |
| Dağıtıcı | 20th Century Fox |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | 1940 |
| Çıkış tarih(ler)i | 24 Ocak 1940 |
| Süre | 128 dakika |
| Ülke |
 ABD |
| Dil | İngilizce |
| Diğer adları |
Gazap Üzümleri (Türkiye) Les Raisins de la Colère (Fransa) Furore (İtalya) Las Uvas de la ira (İspanya) Früchte des Zorns (Almanya) |
Gazap Üzümleri, 1940 ABD yapımı dramatik filmdir. Özgün adı The Grapes of Wrath'tır. Nobel edebiyat ödüllü Amerikalı yazar John Steinbeck'in 1939 yılında yazdığı, kendisine Pulitzer Ödülü'nü getiren aynı adlı romanından senaryosunu Nunnally Johnson'ın uyarlayıp yazdığı filmi John Ford yönetmiştir. Yapımcılığını Darryl F. Zanuck'un üstlendiği filmin siyah beyaz görüntüleri Gregg Toland'a aittir. Başlıca rollerinde Henry Fonda, Jane Darwell ve John Carradine oynamışlardır. Filmde 1930'lu yıllarda ABD'de hüküm süren Büyük Ekonomik Buhran sırasında fakirleşen Oklahoma'lı bir ailenin kuraklığın da etkisi ile verimsiz hale gelen topraklarını terkederek mevsimlik işler için Kaliforniya'ya doğru çetin şartlarda yola çıkmaları anlatılmaktadır. Film 1941 yılında 7 dalda aday gösterildiği Oscar ödüllerinden ikisini aldı; En İyi Yönetmen Akademi Ödülü John Ford'a, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü de Jane Darwell'a verildi. Ayrıca film çeşitli yarışmalarda 5 ödül daha kazanmıştır. Kongre Kütüphanesi'ne bağlı Ulusal Film Arşivi'nin ilk kez olarak 1989 yılında seçmeye başladığı "korunma altına alınması gereken filmler" arasında "Gazap Üzümleri" de vardı.[1] "Gazap Üzümleri" nin John Ford'un en iyi filmi olduğu söylenmektedir. Aynı zamanda uyarlandığı edebiyat eserinden daha üstün olan ender Hollywood filmlerinden biridir, bu fikre romanın yazarı John Steinbeck de katılmaktaydı.[2]
Özet[değiştir | kaynağı değiştir]
Tom Joad (Henry Fonda) kasıtsız adam öldürme suçundan girdiği hapishaneden cezasını tamamlayıp henüz çıkmıştır ve otostop yaparak Oklahoma'daki ailesinin çiftliğine doğru gitmektedir. Yolda önceden tanıdığı Casy (John Carradine)'e rastlar. Casy aynı zamanda Tom'u vaftiz eden din adamıdır ancak inancını kaybettiği için vaizliği bırakmıştır. Casy Tom'a kuraklık, kum fırtınaları ve yeni uygulanmaya başlanan tarım ve bankacılık metodlarının bir zamanlar verimli topraklara sahip olan Oklahoma'yı kırıp geçirdiğini anlatır. Birlikte Tom Joad'un çiftliğine ulaştıklarında Joad ailesinin göçe hazırlandıklarını görürler, zira banka onların çiftliğine de el koymuştur. Ertesi gün şafakta on iki kişilik Joad ailesi tüm eşyaları ile birlikte külüstür bir kamyona doluşarak Kaliforniya'ya 'vaadedilmiş topraklar'a doğru yola çıkarlar. Aslında California'dan da çok umutlu değillerdir, çünkü zaman 1930'lardır ve Büyük Ekonomik Buhran tüm ABD'yi etkisi altına almıştır. Yolda umduğunu bulamayıp geriye dönen birçok aile ile karşılaşırlar. İlk durakları sefil bir göçmen kampıdır. Meyve toplayıcılarının barındığı bu kampta şartlar çok acımasız ücretler çok düşüktür, adeta bir esir kampını andıran bu kampta perişan aileler, aç çocuklar, silahlı muhafızlar görürler. Burada fazla kalamayıp ayrılırlar. İkinci durakları ise hükümete ait bir başka kamptır, ancak burası diğeriyle kıyaslanamayacak kadar rahat,temiz ve sakin bir yerdir,çalışma şartları ve ücretler de iyi olduğu gibi yönetimi de baskıcı değildir zaten yöneticiler kamp sakinlerinin kendi seçtikleri elemanlardan oluşmuştur.
Oyuncu kadrosu[değiştir | kaynağı değiştir]
- Henry Fonda ... Tom Joad
- Jane Darwell ... Anne Joad
- John Carradine ... Casy
- Charley Grapewin ... Büyükbaba
- Dorris Bowdon ... Rosasharn
- Russell Simpson ... Baba Joad
- O.Z. Whitehead ... Al
- John Qualen ... Muley
- Eddie Quillan ... Connie
- Zeffie Tilbury ... Büyükanne
- Frank Sully ... Noah
- Frank Darien ... John amca
- Darryl Hickman ... Winfield
- Shirley Mills ... Ruth Joad
- Roger Imhof ... Thomas
- Ward Bond ... Polis memuru
- Pat Flaherty ... Şerif yardımcısı
Film hakkında notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ABD Ulusal Film Arşivi 1989 yılından beri her yıl düzenli olarak koruma altına alıncak "tarihi, kültürel ve estetik açıdan önemli" filmleri belirlemekte ve ilan etmektedir.1989 yılında ilk kez olarak koruma altına alınmasına karar verdiği 25 film arasında "Gazap Üzümleri" de vardı.
- Filmin çekimleri 7 haftada tamamlanmıştır.
- Filmin ABD dışında gösterilen kopyalarında, filmin başına Büyük Ekonomik Buhran ve ünlü Oklahoma kuraklığı (Oklahoma Dust Bowl) hakkında açıklayıcı bilgi yazısı eklenmişti.
- Büyük Ekonomik Buhran, Oklahoma'daki büyük kuraklık ve bunların kırsal insanları üzerine etkileri Amerikalı ünlü belgesel fotoğrafçısı Dorothea Lange (d.1895 - ö.1965) tarafından devlete ait "Çiftçi Güvenlik Kuruluşu" (FSA) tarafından görevlendirildiği 1935-1939 yılları arasında çektiği fotoğraflarla çok iyi belgelenmişti. "Gazap Üzümleri"nin ünlü görüntü yönetmeni Gregg Toland'ın siyah beyaz görüntüleri de Dorothea Lange'ın fotoğraflarındaki belgeselci bakış açısını yakalamayı başarmıştır.
- Filmin sendika yanlısı duruşu hem romanın yazarı John Steinbeck'in hem yönetmen John Ford 'un McCarthy tarafından komünizm yanlısı eğilimleri olduğu iddiasıyla Kongre'de soruşturmaya uğramalarına yol açmıştı.
- İronik bir şekilde film Josef Stalin'in emri ile 1940 yılında Sovyetler Birliği'nde de yasaklandı, gerekçesi ise filmde en fakir Amerikalılerin bile araba sahibi olabileceğinin gösteriliyor olmasıydı.[3]
- Hem film hem roman California'daki banka ve tarım şirketlerinin baskısı ile California dahil ABD'de birçok eyalette yasaklanmıştı. Hatta "Gazap Üzümleri" romanı John Steinbeck'in memleketi olan Salinas, California'da bile 1990 yılına kadar halk kütüphanesine giremedi. Roman ve filmden dolayı hem Steinbeck hem de 20th Century-Fox film şirketi sayısız ölüm tehditleri almışlardı. 20th Century-Fox birçok eyalette boykot edilmişti. Buna karşılık roman ABD'de birçok okulda hâlen okunması zorunlu kitaplar listesindedir.
- Amerikan Film Enstitüsü filmi "Tüm zamanların en iyi filmleri" arasında 23. sırada ilan etmiştir.
Filmin ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kazandığı ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1941 Oscar - En İyi Yönetmen Akademi Ödülü - John Ford
- 1941 Oscar - En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü - Jane Darwell
Adaylıkları[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1941 Oscar - En İyi Film Akademi Ödülü
- 1941 Oscar - En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü - Henry Fonda
- 1941 Oscar - En İyi Kurgu Akademi Ödülü - Robert L. Simpson
- 1941 Oscar - En İyi Senaryo Akademi Ödülü - Nunnally Johnson
- 1941 Oscar - En İyi Ses Akademi Ödülü - Edmund H. Hansen
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "National Film Registry" (İngilizce). en.wikipedia.org. 14 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2009.
- ^ "The Grapes of Wrath/review" (İngilizce). IMDb. 19 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Gazap Üzümleri: Amerika’nın Kalbine Yolculuk[ölü/kırık bağlantı]
- IMDb'de The Grapes of Wrath
- allmovie.com'da "The Grapes of Wrath"14 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
