a 1876-1947 arası kullanıldı. b 1858-1876 arası İngiltere Kraliçesi olarak yönetti. c Tam adı "Viceroy ve Hindistan Genel Valisi" idi.
Sömürge Hindistanı,[1]Britanya Hindistanı, Britanya Rajı ya da Hindistan İmparatorluğu (İngilizceBritish Raj - rāj; Hintçe dilinde tam olarak "saltanat/hükümdarlık" anlamına gelmektedir.)[2] 1858'den 1947'ye kadar Birleşik Krallık'ın Hindistan kolonisinin adıdır.[3] Bu dönem ayrıca dominyon periyodu olarak da adlandırılmıştır.[4] İngiltere kontrolündeki bölge güncel kullanımda Hindistan (India) adıyla bugünkü Hindistan, PakistanBangladeş ve Myanmar ülkelerini kapsıyordu. Yöneticisi İngiliz Kraliyet ailesi idi. Başkenti Kalküta (1858-1912) ve Yeni Delhi (1912-1947) olmuştu. Hindistan olarak,1945’te San Fransisco’da II. Dünya Savaşı’nın ardından oluşturulan Birleşmiş Milletler'in kurucu üyesi olmuştur.
Resmi dili olan Hindustanî ile Hindu dili aynı diller değildir. Hindustanî bir Hindu-Urdu dilidir. Para birimi olarak "British Indian Rupee" (Britanya Hint Rupisi) kullanılırdı. İlk başta Doğu Hindistan Ticaret şirketi bölgede faaliyet gösteriyordu. İngilizler ve Hollandalılar bölgede hakim ticaret güçleriydiler. Babür İmparatorluğunun yıkılmasıyla İngilizler Hindistan'ı ele geçirdiler ve 1947'ye kadar üstünlüklerini kabul ettirdiler.
Britanya Rajı'nın hükûmet sistemi, 1857 tarihli Sepoy askerlerinin isyanının ardından 1858'de, Doğu Hindistan Şirketi yönetiminin Viktorya adına Britanya İmparatorluğu'na devredilmesinden sonra oluşturuldu. (İngiltere kraliçesi, 1876’da kendisini Hindistan İmparatoriçesi olarak duyurdu ve bu durum 'Hindistan Birliği' (daha sonradan Hindistan) ve 'Pakistan Dominyonluğu' (sonradan doğu kısmı bugünkü Bangladeş haline gelecek olan Pakistan) olarak iki ayrı devletin bağımsızlıklarını ilan ettikleri 1947'ye kadar sürdü.[5] Raj yönetiminin başladığı 1858’de Aşağı Burma, Britanya Rajı'na bağlıydı. 1886’da Yukarı Burma da Raj yönetimine ilhak edildi. Burma, 1937’ye kadar bir vilayet olarak yönetilerek 1948’de bağımsızlığını elde etti.
^Oxford English Dictionary, 2nd edition, 1989: from Skr.rāj: to reign, rule; cognate with L.rēx, rēg-is, OIr.rī, rīg king (see RICH).
^Oxford English Dictionary, 3rd edition (June 2008), on-line edition (September 2011): "spec. In full British Raj. Direct rule in India by the British (1858–1947); this period of dominion."
^Oxford English Dictionary, 2nd edition, 1989. Examples: 1955Times 25 Aug 9/7 It was effective against the British raj in India, and the conclusion drawn here is that the British knew that they were wrong. 1969 R. MILLAR Kut xv. 288 Sir Stanley Maude had taken command in Mesopotamia, displacing the raj of antique Indian Army commanders. 1975 H. R. ISAACS in H. M. Patel et al. Say not the Struggle Nought Availeth 251 The post-independence régime in all its incarnations since the passing of the British Raj.
1 1800'de Britanya himayesine giren Malta, 1813'te kraliyet kolonisi statüsüne getirildi, 1964'te ise bağımsızlığını kazandı. 2 1809'da Britanya hâkimiyetine girmeye başlayan İyon Adaları, 1815'te Britanya himayesi altında ayrı bir devlet oldu.
1Newfoundland, 1907'de koloni olmaktan çıkarak dominyon statüsüne geldi. 1934'te özerklik kazansa da 1949'da Kanada'ya katılana kadar hukuken dominyon olarak kaldı.
2 1686'da New England Dominyonu'nun bir parçası olan Plymouth Kolonisi, 1689'da bu yapının varlığının sonlandırılmasıyla tekrar kuruldu. 1691'de ise Massachusetts Körfezi Kolonisi'ne dahil edildi.
3 Maine, 1658'de Massachusetts Körfezi'nin bir parçası oldu.
4 Barbados, Grenada, Saint Vincent, Tobago ve Trinidad: 1833'te kurulan Rüzgârüstü Adaları kolonisinin bir parçası oldu. Dominika ise 1940'ta dahil edildi.
5 Antigua, Anguilla, Barbuda, Montserrat, Nevis, Saint Kitts ve Virjin Adaları; 1671'de oluşturulan Rüzgâraltı Adaları kolonisi altında birleştirildi.
6 Connecticut, Massachusetts Körfezi, New York ve Rhode Island kolonileri; 1686'da kurulan New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da 1689'da bu yapının varlığının sona ermesiyle birlikte tekrar kendi yönetimlerine sahip oldu.
7 1641'de Massachusetts Körfezi Kolonisi'ne dahil edilen New Hampshire Kolonisi, 1679'da tekrar ayrı bir yönetime kavuştu. 1686'da New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da bu yapının varlığının 1689'da sona ermesiyle bir kez daha ayrı bir yönetim elde etti.
8 Carolina, 1712'de Güney Carolina ve Kuzey Carolina olmak üzere ikiye ayrıldı.
9 Saybrook 1644'te, New Haven ise 1664'te Connecticut'un bir parçası oldu.
10 Brunswick, Kanada ve Yeni İskoçya; 1867'de birleştirilerek Kanada Dominyonu kuruldu.
11 Barbados, Jamaika, Rüzgâraltı Adaları, Rüzgârüstü Adaları ile Trinidad ve Tobago, 1958 yılında kurulan Batı Hint Adaları Federasyonu'na katıldı. Jamaika 1961'de, Trinidad ve Tobago ise 1962'de federasyondan ayrılarak bağımsız oldu.
12 New Jersey, 1675'te Batı New Jersey ile Doğu New Jersey olarak ayrıldı. Bu iki yapı, 1686'da kurulan New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da bu yapının varlığının 1689'da sonlanması sonrasında tekrar kendi yönetimlerini elde ettiler. 1702'de ise bir kez daha birleşerek New Jersey tekrar kuruldu.
13 Rüzgâraltı Adaları, 1816'da; Antigua (Antigua, Barbuda ve Montserrat) ile Saint Kitts (Anguilla, Saint Kitts, Nevis ve Virjin Adaları) olmak üzere iki koloniye ayrıldı.
14 Antigua, Dominika (1940'ta Rüzgârüstü Adaları kolonisine dahil oldu) ve Saint Kitts kolonileri, 1871'de tekrar kurulan Rüzgâraltı Adaları kolonisinin bir parçası oldu.
15 Quebec, 1791'de Aşağı Kanada ve Yukarı Kanada olarak ikiye ayrıldı.
16 Aşağı Kanada ile Yukarı Kanada, 1841'de Kanada adı altında birleştirildi.
17 Amerika Birleşik Devletleri ile birlikte hak iddiası mevcut.
18 1931'de Kanada ve diğer Britanya dominyonları özyönetim kurdular.
142009'dan bu yana Saint Helena, Ascension ve Tristan da Cunha bölgesinin bir parçası olan Ascension Adası (1922-) ve Tristan da Cunha (1938-) daha öncesinde Saint Helena bölgesine bağlı birer sömürgeydiler.