Ayrık otu

Ayrık otu
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae Bölüm: Magnoliophyta (Kapalı tohumlular) Sınıf: Liliopsida (Bir çenekliler) Takım: Poales Familya: Poaceae (Buğdaygiller) Cins: Elytrigia Tür: E. repens
İkili adlandırma
Elytrigia repens (L.) Desv. ex Nevski
Sinonimler
Agropyron repens, Elymus repens, Triticum repens

Ayrık otu (Elytrigia repens), buğdaygiller (Poaceae) familyasından Asya, Kuzey Afrika ve en çok Avrupa'da bulunan bir bitki türü.

Morfoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Çok yıllık, yayılıcı köksaplara sahip bir otsu bitkidir. 40–80 cm uzunluğa çıkabilen, 3-4 nodlu dik veya kalkık uçlu gövdesi vardır.

Yaprak kını tüylü dip kısmı haricinde tüysüzdür. Kısa dilcikler 0,5 mm uzunlukta ince ve kulakçıklar zarımsı yapıdadır. Yassı yapraklar 10–20 cm uzunluk ve 5–10 mm genişlikte olup üst yüzeyi kaba tüylü fakat alçak kısımları tüysüzdür.

Çiçek kurulu dik başak 10–18 cm uzunluk ve 8–15 mm genişliktedir. İnternodlar genellikle 10–15 mm uzunluğunda olur. Çiçekteki her bir başçık 5-6 floret (çiçekçik) barındırır. Mızrak biçimindeki dış kavuz 10–15 mm uzunlukta, 5-6 damarlı tüysüzdür. Alt iç kavuz, üst iç kavuzdan uzunca yaklaşık 5 mm uzunluğunda 2 sırtlı ve kısa sert tüylüdür. Şekli mızraksı-diktörgen 5-6 damarlı; sarı başçıklı (anter) ve kılçıklar 2 mm uzunluğundadır.

Ekonomik önemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yüksek protein ve nişasta içermesinden dolayı en değerli yem bitkilerinden biri olarak kabul edilir. Ayrık otu en çok at ve koyunlar tarafından sevilerek yenir. Düşük lif oranı ve tatlı tadı nedeniyle öncelikli olarak büyükbaş hayvanlarının beslenmesinde kullanılır. Ayrıca toprak ve su koruma ile bentleri kuvvetlendirmek amacıyla ekimi yapılır. Diğer yandan kısa sürede ürün alanını işgal ederek sorun yaratabilir.

Tıbbi kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrık otu, Klasik Yunan döneminden bu yana bitkisel ilaç olarak kullanılmıştır. Hasta köpeklerin toprağı kazarak kökleri yediği bilinir. Orta Çağ'da iltihaplı idrar hastalıklarının tedavisinde kullanılmıştır. Ayrıca antiseptik özellikleri vardır.

Varyete ve alt türler[değiştir | kaynağı değiştir]

Üç alt tür ve iki varyetesi bilinmektedir.

• Elytrigia repens subsp. repens. en çok yayılış yapan taksondur.
  • Elytrigia repens subsp. repens var. repens. genellikle kılçıksız veya kılçıklı, çok kısa.
  • Elytrigia repens subsp. repens var. aristata. Kılçıklı, 15 mm uzunluğunda.
• Elytrigia repens subsp. elongatiformis (Drobow) Tzvelev (syn. Elytrigia elongatiformis (Drobow) Nevski). Orta ve güneybatı Asya, güneydoğu Avrupa (Ukrayna).
• Elytrigia repens subsp. longearistata. Batı Çin

Yabancı ot olarak tarıma zararı[değiştir | kaynağı değiştir]

Yakma yöntemi de denilen alevlemeye dayanıklı yabancı ot türleri arasında yer alır^[1].

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]